ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ ΙΣΤΟΡΙΑ

Εμφάνιση άρθρων βάσει ετικέτας: ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ ΙΣΤΟΡΙΑ

Πέμπτη, 27 Μαρτίου 2025 00:40

Άγνωστα γεγονότα της πολιορκίας του Μεσολογγίου

Του Κώστα Σακαρέλου

Πολλές ιστορίες, σχετικές με τις πολιορκίες και την ηρωική Έξοδο του Μεσολογγίου, έχουν δει, κατά καιρούς, το φως της δημοσιότητας.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η περίπτωση της Μανταλένας, μια πανέμορφης Ιταλίδας, η οποία, με περιπετειώδη τρόπο βρέθηκε στο Μεσολόγγι, στις αρχές Απριλίου του 1826, στο χαρέμι του Ιμπραήμ πασά, όταν εκείνος πολιορκούσε την πόλη. Με τη βοήθεια ενός φρουρού, κατάφερε να δραπετεύσει. Έτρεξε και, χωρίς να γίνει αντιληπτή από τους Τουρκοαιγύπτιους, κατέφυγε και κρύφτηκε μέσα σ’ ένα προκεχωρημένο χαράκωμα. Από την κρυψώνα της, κατά διαστήματα, σήκωνε με το χέρι της ένα λευκό πανί και το κουνούσε, ζητώντας βοήθεια από τους Έλληνες.

Ο πρώτος που την αντιλήφθηκε ήταν ο μηχανικός Μιχάλης Κοκκίνης. Εκείνος, ενώ έκανε επιθεώρηση των προμαχώνων και των χαρακωμάτων, αντελήφθη λίγα μέτρα πιο πέρα, μέσα σ’ ένα προχωρημένο εχθρικό όρυγμα, μια σκιά που κουνούσε ένα άσπρο πράγμα. Πρόσεξε καλύτερα και είδε ένα χέρι, που κρατούσε ένα άσπρο πανί, να κάνει κινήσεις στον αέρα. Του ζήτησε να βγει και να προχωρήσει, αλλά η σκιά δεν αντιδρούσε. Φώναξε δυνατότερα κι αμέσως μια σιγανή γυναικεία φωνή ακούστηκε, ψιθυρίζοντας λέξεις σ’ άγνωστη γλώσσα. Ο Κοκκκίνης έστειλε αμέσως και φώναξε τον φιλέλληνα αξιωματικό Σπίτσελμπεργκ, ο οποίος του είπε ότι η σκιά μιλάει ιταλικά και ζητάει να μην την πυροβολήσουν οι Έλληνες.

Έδωσαν αμέσως σχετική διαταγή στους σκοπούς και ο Σπίτσελμπεργκ διέταξε τη σκιά να προχωρήσει. Τότε έκπληκτοι όλοι είδαν μια γυναικεία σιλουέτα να σύρεται κατά γης, προς τα ελληνικά χαρακώματα. Η περιέργειά τους κορυφώθηκε, όταν έφτασε στις ελληνικές γραμμές και την είδαν.

Ήταν μια ωραιότατη νέα, περίπου 18 ετών, ντυμένη με τουρκικά σαλβάρια, η οποία μιλούσε μόνο ιταλικά. Κάλεσαν τον Ιταλό φιλέλληνα αξιωματικό Ρακομάτζι, χάρη στον οποίο έμαθαν ότι την έλεγαν Μανταλένα και ότι πατρίδα της ήταν η μικρή παραθαλάσσια πόλη Μπάρο ντελ Τόρε της Σικελίας, από την οποία την είχαν απαγάγει πειρατές, μαζί με άλλες κοπέλες και παιδιά, τα οποία, στη συνέχεια, πούλησαν στα σκλαβοπάζαρα της Αιγύπτου. Η ίδια πουλήθηκε στον Ιμπραήμ, έναντι αδράς αμοιβής. Τους είπε ακόμα πως κατάφερε να δραπετεύσει, χάρη στον σφοδρό έρωτα που ενέπνευσε σ’ έναν γενίτσαρο, έμπιστο του Ιμπραήμ, ο οποίος, ένα βράδυ, αφού την έντυσε γριά, ξεγέλασε τους σκοπούς της σκηνής και την έφερε μέχρι τις τουρκικές προφυλακές. Εκεί, με μια μαχαιριά, σκότωσε τον σκοπό, τον έριξε στο όρυγμα, όπου παρότρυνε και τη Μανταλένα να μπει για να κρυφτεί, λέγοντάς της πως σε λίγες μέρες θα πέσει το Μεσολόγγι, οπότε θα έρθει να τη βρει και θα ξανασμίξουν, για να χαρούν τον έρωτά τους.

Οι Έλληνες πίστεψαν τα λεγόμενά της, αφού εκείνη επικαλέστηκε ένα σωρό ατράνταχτα στοιχεία. Τον λίγο καιρό που έμεινε κοντά τους, τη στήριξαν, ψυχολογικά όμως περισσότερο, αφού τρόφιμα δεν υπήρχαν.

Τη βραδιά της Εξόδου, η Μανταλένα ήταν ανάμεσα στα γυναικόπαιδα του Μεσολογγιού. Με την σύγχυση που δημιουργήθηκε, όταν άλλοι εφώναζαν «εμπρός» και άλλοι «πίσω», ξαναβρέθηκε μέσα στην πόλη. Για να γλιτώσει τη ζωή της, κρύφτηκε κάτω από έναν όγκο πτωμάτων.

Ο γενίτσαρος έψαχνε παντού για να τη βρει και τη βρήκε. Χωρίς χρονοτριβή, την επήρε, την έντυσε με αντρικά ρούχα και την έκλεισε σ’ ένα σπίτι, όπου έμεινε πάνω από 15 ημέρες. Ένα βράδυ έφτασε ο γενίτσαρος με δυο άλογα, τα οποία καβάλησαν και έφυγαν προς την Άρτα. Από εκεί πήγαν στην Πάργα, όπου κατόρθωσαν να μπουν σ’ ένα καΐκι και να φτάσουν στην Κέρκυρα. Εκεί ο γενίτσαρος, αφού βαπτίστηκε και ονομάστηκε Γεώργιος Ιωάννου, νυμφεύτηκε τη Μανταλένα, με την οποία απέκτησε τέσσερα παιδιά: τρία αγόρια κι ένα κοριτσάκι.

Στη διάρκεια της διαβίωσής τους στην Κέρκυρα, ο Ιωάννου φρόντισε κι έμαθε άπταιστα την ιταλική γλώσσα. Συνέχισαν τη ζωή τους στην Τεργέστη, όπου ασχολήθηκαν με το εμπόριο. Ο Ιωάννου, μάλιστα, ήταν ένας από τους καλύτερους εμπόρους της εποχής. Από τη νέα του πατρίδα, προσέφερε πολλές υπηρεσίες στον Αγώνα για την απελευθέρωση της Ελλάδας από τους Τούρκους.

Το κοριτσάκι του ζευγαριού, όταν ενηλικιώθηκε, παντρεύτηκε κάποιον Συμεωνίδη. Ο νεαρός Συμεωνίδης, εγγονός του Γιώργου και της Μανταλένας Ιωάννου, στα μέσα του 20^ου αιώνα ζούσε στην Κωνσταντινούπολη. Σε αυτόν οφείλεται η διάσωση της ιστορίας.

Πηγή: εφημερίδα των Πατρών «Η ΕΝΩΣΙΣ», τεύχη 23/30-04-1945 και 24/14-05-1945

agrinionews.gr

Κατηγορία Θέματα (Τοπικής) Ιστορίας

Ετικέτες

ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ ΙΣΤΟΡΙΑ

Διαβάστε περισσότερα...

Τρίτη, 25 Μαρτίου 2025 14:32

Οι Οινιάδες στα χρόνια του Εθνικού Ξεσηκωμού το 1821

«Οι Οινιάδες στα χρόνια του Εθνικού Ξεσηκωμού το 1821»

Η περιοχή των σύγχρονων Οινιαδών, έπαιξε σημαντικό ρόλο στα γεγονότα του Εθνικού Ξεσηκωμού. Προτού προχωρήσουμε χρειάζεται να διευκρινιστεί ότι η ευρύτερη περιοχή των σύγχρονων Οινιαδών συνενώθηκε μόλις το 1999 απο την Ένωση των κοινοτήτων που μέχρι πρότινος απάρτιζαν τον Ακαρνανικό Δήμο Οινιάδος με έδρα την Κατοχή και των κοινοτήτων που απάρτιζαν τον Αιτωλικό Δήμο Παραχελωίτιδος με έδρα το Νεοχώρι. Η συνένωση ήρθε ως αποτέλεσμα της γεφύρωσης του Αχελώου και της υπερκέρασης των φυσικών εμποδίων που καθιστούσαν την επικοινωνία εκατέροθεν του ποταμού δύσκολη. Συνεπώς την περίοδο της Επανάστασης η Κατοχή διοικητικό κέντρο του Νότιου Ξηρομέρου και τα χωριά Λεσίνι, Πεντάλοφος που βρίσκονταν στην Ακαρνανική όχθη του Αχελώου υπάγονταν στο Ξηρόμερο και ακολουθούσαν την πορεία της επαρχίας που αποτελούσε έδρα του Ιστορικού Αρματωλικίου και πεδίο έντονης αντιπαράθεσης μεταξύ των αντιμαχόμενων. Αντίστοιχα η Αιτωλική Παραχελωίτιδα με έδρα το Νεοχώρι και που αποτελούνταν απο τα χωριά Γουριά, Μάστρο, Μαγούλα βρίσκονταν εκτεθειμένα στις εχθρικές επιδρομές και προσπάθειες που επιχειρούσαν να κρατήσουν τα περάσματα του Αχελώου και να διακόψουν τις επικοινωνίες μεταξύ των Επαναστατημένων Ελλήνων αλλά και τον ανεφοδιασμό των διάφορων εστιών αντίστασης. Σε όλη την έκταση όμως των σύγχρονων Οινιαδών, οι κάτοικοι επέδειξαν αυτοθυσία, μαχητικότητα και προσφορά στους εθνικούς αγώνες δίνοντας σπουδαίες μάχες και κρατώντας ζωντανή τη σπίθα της επανάστασης. Ενώ καθοριστική ήταν η συμμετοχή της περιοχής μας και στην άμυνα και την ενίσχυση του Πολιορκημένου Μεσολογγίου. Ας δούμε όμως τα κυριότερα γεγονότα που έλαβαν χώρα στην περιοχή των Οινιαδών ανά κοινότητα:

Κατοχή

Η Κατοχή διοικητικό κέντρο του Νοτίου Ξηρομέρου, κτισμένη σε λόφο στην ακαρνανική όχθη του Αχελώου, ήταν τόπος οχυρός με φρούριο και φυσική οχύρωση εξαιτίας του ποταμού, του δάσους και των ελών που εκτείνονταν στην περιφέρεια της. Παράλληλα ήδη απο το Μεσαίωνα η Κατοχή ήταν εμπορικός κόμβος προσβάσιμος και απο πλωτά μέσα καθώς πέραν του Αχελώου, το Κονταύλακο και μια σειρά καναλιών που ένωναν το Ιόνιο με τη μεγάλη Λίμνη του Λεσινίου εξασφαλίζοντας τις επικοινωνίες και την διακίνηση προσώπων και αγαθών. Ο πλούτος και η στρατηγική σημασία της Κατοχής είχε ως αποτέλεσμα να προτιμηθεί ως τόπος κατοίκησης Προεστών, Οπλαρχηγών αλλά και εύπορων εμπόρων. Αντίστοιχα τα χαρακτηριστικά αυτά δεν διέφυγαν της προσοχής των Οθωμανών που μετά την κατάκτηση της Αιτωλοακαρνανίας, εγκαταστάθηκαν και αυτοί στην Κατοχή και ειδικότερα στην συνοικία του Αγίου Θεοδώρου και ανατολικά αυτής δημιουργόντας δική τους συνοικία. Σύμφωνα με τις γραπτές πήγες που διαθέτουμε απο τα βιβλία ιστορίας, λόγω των οχυρώσεων της η Κατοχή ήταν και τόπος κράτησης Αιχμαλώτων και φύλαξης εφοδίων. Κατά το ξέσπασμα λοιπόν της Επανάστασης και ειδικότερα κατά τον Ιανουάριο του 1823 έλαβε χώρα η Μάχη της Κατοχής κατά την οποία οι Οπλαρχηγοί Τσόγκας, Χασαπαίοι (Αστακού) και σύσσωμοι οι ντόπιοι πολέμησαν όλοι μαζί έναντι των Τούρκων και τους νίκησαν. Οι εναπομείνταντες Οθωμανοί αιχμαλωτίστηκαν και έπειτα ανταλλάχθηκαν με άλλους ομήρους και οδηγήθηκαν στο Αγρίνιο. Νωρίτερα το 1822 οι απελευθερωτές της Κατοχής Χασαπαίοι είχαν διαπράξει μεγάλο ανδραγάθημα με την κατάληψη ενός πλοίου που εγλωβίστηκε στη μπούκα του κονταύλακου στην έξοδο προς Πεταλά, το λεγόμενο Λιμάνι της Κατοχής, σύμφωνα με τις μαρτυρίες πρόκειται για ένα Τραμπάκουλο με σημαία Φράγκικη που απέπλευσε απο την Πρέβεζα φορτωμένο με τροφές που προορίζονταν για τα Τουρκικά Στρατεύματα που πολιορκούσαν το Μεσολόγγι. Έτσι οι Ξηρομερίτες κατάφεραν να καθυστερήσουν τον ανεφοδιασμό των Τούρκων. Έπειτα έλαβαν χώρα τα δυστυχή γεγονότα της 2 Απριλίου του 1823 όπου ξεκληρίστηκαν στον Αστακό οι Χασαπαίοι ελευθερωτές της Κατοχής από τους Γριβαίους που μάχονταν για την καπετανία του Ξηρομέρου. Η διαμάχη μεταξύ των δυο φατριών και η δολοφονία που συγκλόνισε την περιοχή ώθησε τους οπλαρχηγούς Τσόγκα, Μακρή Βλαχόπουλο και τον επιζήσαντα Δημήτρη Χασάπη να καταδιώξουν το Γρίβα και να τον περικυκλώσουν στα σπίτια του Γουλιμή και στον Πύργο της Κατοχής στις 24 Μαΐου 1823 οπότε και τον πολιορκούν μαχόμενοι λυσσαλέα για 3 μέρες. Κατά την πολιορκεία πυρπολούν την οικία του Γουλιμή και τα παρακείμενα κτίρια μη καταφέρνοντας ωστόσο να πιάσουν τον Γρίβα ο οποίος μέσα σε μια παράτολμη έξοδο μαχόμενος διέφυγε και κίνησε για τον ορεινό βάλτο. Το επεισόδιο αυτό έδωσε την αφορμή στο Γρίβα να συνθέσει και μακρόστιχο τραγούδι όπου εξέφραζε τον πόνο του με αναφορά στο γεγονός και στο σημείο. Την περίοδο μετά την επανάσταση στον Πύργο κατοίκησε η διάσημη ευνοούμενη του Αλή Πασά, Κυρά Βασιλική Κονταξή καθώς η κυβέρνηση Καποδίστρια της παραχώρησε τον πύργο για κατοικία από το 1830 έως το θάνατο της το 1834. Το όνομα της τελευταίας ιδιοκτήτριας συνυφασμένο με την τοπική συλλογική μνήμη έδωσε και το πιο πρόσφατο όνομα στον πύργο που ονομάζονταν εκ τότε «Κούλια της Κυρά Βασιλικής». Αντίστοιχα τα οχυρά μοναστήρια της Παναγούλας, του Σωτήρα, της Ζωοδόχου Πηγής αλλά και το Ενετικό Μοναστήρι του Αγίου Μάρκου έστελναν μέσω της Λιμνοθάλασσας τρόφιμα και πολεμοεφόδια στο Πολιορκημένο Μεσολόγγι και στις αναγκές του αγώνος γενικότερα. Ο Ενοαριακός Ναός και Πολιούχος της Κατοχής, Αη Δημήτρης, πυρπολήθηκε από τους Οθωμανούς κατά την διάρκεια του εθνικού ξεσηκωμού και ξανακτίστηκε αργότερα. Οι λόφοι του Κατσά, ο Πλιέτσικας, ο Τρίκαρδος, το Διώνι και η Χουνοβίνα αποτελούσαν καταφύγια Κλεφτών. Ιδιαίτερα στην Χουνοβίνα βρίσκονταν πολυάριθμα καραούλια – παρατηρητήρια με σημαντικότερο και πιο φημισμένο το καραούλι του Τσέλιου ή Δημοτσέλιου που πήρε τα όνομα του απ τον ξακουστό Οπλαρχηγό του Ξηρομέρου Δήμο Φερεντίνο που χρησιμοποιούσε και διέμενε στο βουνό για μεγάλα διαστήματα με σκοπό την διασφάλιση του απρόσκοπτου εφοδιασμού σε είδη διατροφής και όπλα της νησίδας Λεσίνι στο μέσω του ομώνυμου τότε βάλτου και κατ’ επέκταση σε ολόκληρο το αρματολίκι Ξηρομέρου. Το Διόνι υπήρξε καταφύγιο αμάχων, στρατόπεδο του Αρχιστράτηγου Τσώρτς που διέθετε ταμπούρια, καραούλια και πυροβολεία ακόμη και τόπος ναυμαχίας μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων (καθώς χρησίμευε στην υπεράσπιση και εποπτεία της θαλάσσιας διόδου του Ιονίου και του δέλτα του Αχελώου) την 21 Νοεμβρίου 1825 γνωστής και ως Ναυμαχίας του Δραγαμέστου ή Ναυμαχίας των Πυρπολικών, που έλαβε χώρα στα νησιά ανάμεσα απο το Διόνι και τον Αστακό. Η νίκη του ελληνικού στόλου σ ́αυτή τη Ναυμαχία ήταν σημαντική, καθότι επετεύχθη ο ανεφοδιασμός του Μεσολογγίου με τα απαραίτητα προς σίτιση και, οι πολιορκούμενοι εντός του, έλαβαν θάρρος να συνεχίσουν τον αγώνα. Κλείνοντας είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι κατά την περίοδο της επανάστασης και κατά το πέρας αυτής στην Κατοχή διέμειναν επί μακρόν ή εγκαταστάθηκαν πλήθος ιστορικών μορφών και προσωπικοτήτων που βρίσκονται πλέον στο πάνθεον των Ηρώων της Παλιγεννεσίας.

Νεοχώρι

Ο Οικισμός του Νεοχωρίου πυρπολήθηκε κατά το ξέσπασμα της επανάστασης αλλά οι Τούρκοι δεν κατάφεραν να κάμψουν το ηθικό των Νεοχωριτών που τους κατέσφαξαν και απελευθέρωσαν τον τόπο τους απο τον μακραίωνο Οθωμανικό Ζυγό μέσα σε μία νύχτα. Τα οχυρά μοναστήρια του Αη Γιάννη της Θολής και των Ταξιαρχών, κτισμένα σε νησίδες, σε μία απο τις πιο πολυσύχναστες θαλάσσιες οδούς, τα καθιστούσαν συνεχή στόχο των Οθωμανικών και των υποτελών πειρατικών τους στόλων. Παρά την εκτεταμένη ανασφάλεια ωστόσο οι ντόπιοι φαίνεται πώς χρησιμοποίησαν τα πλεονεκτήματα που προσέφερε η φυσική άμυνα των νησιών και κινούμενοι μέσα απο τη Λιμνόθαλασσα ενίσχυαν με εφόδια και μαχητές το πολιορκημένο Μεσολόγγι. Το γεγονός αυτό, οδήγησε και στην πυρπόληση της Ιστορικής Μονής των Ταξιαρχών που αποτέλουσε κέντρο των επαναστατημένων Νεοχωριτών και τόπο συγκέντρωσης των γυναικόπαιδων. Στην μάχη αυτή μάλιστα σφαγιάστηκαν 18 Αγωνιστές με πλούσια συνεισφορά στα τοπικά γεγονότα.

Λεσίνι

Το νησί του Λεσινίου, το νησί της Παναγίας της Λεσινίωτισσας με την ομώνυμη μονή το “άλλο Μεσολόγγι” προσέφερε μεγάλες υπηρεσίες στον αγώνα για την ελευθερία. Η μονή επεκτάθηκε και ανακαινίστηκε πολλές φορές προκειμένου να καλύψει τις ανάγκες των μοναχών αλλά και του πλήθους κατατρεγμένων που συνέρεαν κατά εκατοντάδες εκεί.

Το 1823 πολλοί αγωνιστές του Ξηρομέρου και της Αιτωλοακαρνανίας ευρύτερα, οχυρώθηκαν στο νησί για να μην πέσουν στα χέρια του Ομέρ Βρυώνη. Κατ’ εντολή του αρχιστράτηγου Καραϊσκάκη τοποθετήθηκε φρούραρχος της Μονής ο επιστήθιος φίλος του και άξιος στρατιωτικός ο Δήμος Τσέλιος (Δημοτσέλιος) ή Γερο-Δήμος (το προγονικό του όνομα ήταν Δήμος Φερεντίνος) ενώ Φρούραρχος διετέλεσε και ο Αναγνωστής Καρπούζης. Εκεί κατέφυγε ὁ Γεώργιος Τσόγκας και ὁ Δημήτρης Μακρὴς καθώς και πολλοί άλλοι. Σ' όλο το διάστημα μέχρι την απελευθέρωση, το νησάκι ήταν έδρα Δημογεροντίας με τον τίτλο «Δημογεροντία - Ξηρομέρου». Κάτοικοι από όλα τα χωριά της περιοχής κατέφυγαν στο νησάκι όπου άφησαν τις ονομασίες των χωριών τους στα σημεία όπου είχαν κατασκηνώσει και έτσι ακούγεται έως και σήμερα «Κατοχιανά, Δραγαμεστιανά, Λεπενιώτικα, Ζαβιτσιάνικα, Αητινά» κλπ. «Σε αυτό βρήκαν καταφύγιο και πολλοί κατατρεγμένοι «Εξοδίτες» του Μεσολογγίου που παρέμειναν εκεί έως το τέλος της Ελληνικής Επανάστασης, το 1829. Συνεπώς αποτέλεσε ζωηρό κέντρο κοινωνικής δραστηριότητας ελλήνων αρματολών και του ντόπιου πληθυσμού που σχημάτισαν μια ιδιόμορφη κοινωνία μέσα στην ασφάλεια που προσέφερε ο βάλτος. Την ταραγμένη εκείνη περίοδο που ακολούθησε τα συνταρακτικά γεγονότα της «Εξόδου», οι Τούρκοι γεμάτοι μένος και εκδικητική διάθεση θέλησαν να καταλάβουν το νησάκι του μοναστηριού και να το καταστρέψουν. Η Παναγία όμως για άλλη μια φορά έκανε το θαύμα της. Ο Ηγούμενος Ιωαννίκιος μάζεψε όλα τα γυναικόπαιδα και τους ηλικιωμένους στο Μοναστήρι όπου έκανε τη Θεία Λειτουργία παρακαλώντας την Παναγία να τους βοηθήσει ειδάλλως είχε αποφασίσει να ανατινάξει το μοναστήρι. Την ίδια στιγμή η ένδοξη φρουρά του Λεσινίου οργάνωνε την άμυνα και ανέμενε την σφοδρή επίθεση των Οθωμανών. Ακολούθησε ισχυρός βομβαρδισμός από τα τούρκικα κανόνια έως ότου οι προσευχές καρποφόρησαν και ξαφνικά ξέσπασε μεγάλη καταιγίδα κατά την οποία συμφώνα με την παράδοση, φάνηκε πάλι το φωτεινό σύννεφο, με την οπτασία της Παναγίας, που κρατούσε αυτή τη φορά στα χέρια της ένα τεράστιο καλάμι, με το οποίο συνέτριψε τους Οθωμανούς. Οι αγωνιστές έκπληκτοι για μια ακόμη φορά με τις πρώτες ακτίνες του ήλιου αντίκρισαν χιλιάδες κουφάρια τούρκων και των αλόγων τους. Τόσα που είχαν σκεπάσει το μεταξύ του νησιού και του διπλανού λόφου «Πλατός», βαλτότοπο, ενώ όσοι απ' αυτούς γλύτωσαν, έφευγαν πανικόβλητοι διαλαλώντας τη συμφορά τους. Η Παναγία έσωσε τον λαό της. Ο Ηγούμενος της Μονής Ιωαννίκιος περιχαρής πήρε την εικόνα της Παναγίας και αφού όλοι την προσκύνησαν, έψαλλαν τον παρακλητικό Κανόνα ευχαριστώντας την για τη σωτηρία τους. Στο κέντρο του σημερινού χωριού του Λεσινίου, στον ιστορικό βυζαντινό ναό των Εισοδίων της Θεοτόκου διεξήχθη μία ακόμη λυσσαλέα μάχη μεταξύ των Τούρκων και των Ελλήνων οπλαρχηγών Τσόγκα, Μακρή και Μπότσαρη που είχαν ταμπουρωθεί στο σημείο. Γεγονός που μαρτυρείται από τα βόλια και τις οβίδες που έχουν αφήσει σημάδια στο εξωτερικό του ναού.

Πεντάλοφος

Λόγω της κομβικής της θέσης στη διάβαση του Αχελώου και στην νότια είσοδο του Ξηρομέρου καθώς και τον εύφορο κάμπο της, η Πεντάλοφος υπέφερε απο την συνεχή παρουσία των Τούρκων οι οποίοι είχαν διαρκείς βλέψεις για μόνιμη εγκατάσταση στο σημείο. Η Οθωμανική παρουσία στην περιοχή ήταν ικανή να διασφαλίσει τροφή στον εχθρικό στρατό και τα ζώα που τον συνόδευαν αλλά και να απειλεί τις ελληνικές θέσεις.

Οι Τούρκοι ονόμαζαν το χωριό Μπουντολοβίτσα ή Τσιφλικάτ ενώ αποτέλεσε και έδρα του Τούρκου Διοικητή της περιοχής. Στο σημείο εγκαταστάθηκαν Αγάδες και Μπέηδες με μεγάλο αριθμό δουλοπάροικων που καλλιεργούσαν τη γη. Το γεγονός αυτό κατέστησε την Πεντάλοφο ως ένα από τα σημεία της Αιτωλοακαρνανίας που υπέφεραν περισσότερο από τον κατακτητή καθώς ως πέρασμα καλούνταν συχνά να υποταχθεί στα εχθρικά στρατεύματα που καταπίεζαν βάναυσα το ντόπιο πληθυσμό. Η κατάσταση αυτή εξώθησε πολλούς από τους κατοίκους που δεν υπέφεραν άλλο τις κακουχίες να εμπλακούν ενεργά στον αγώνα έναντι των Οθωμανών, καταφεύγοντας στα κοντινά αρματολίκια. Στην Πεντάλοφο οι Τούρκοι έφτιαξαν μπαρουταποθήκες ενώ έφεραν μαζί τους και μεγάλο αριθμό τσιγγάνων που υποστήριζαν τις καθημερινές ανάγκες του οθωμανικού στρατού.

Γουριά

Οι Γουριωτες εξαιτίας της εγγύτητας τους με την Πεντάλοφο υπέφεραν επίσης πολλά δεινά απο τους Οθωμανούς, ωστόσο το γεγονός αυτό δεν έκαμψε το ηθικό τους και το 1822 με αίσθημα αυταπάρνησης και αυτοθυσίας οι κάτοικοι του χωριού πυρπολήσαν το χωριό τους για να μην βρουν εφόδια τα στρατευματα του Ομερ βρυωνη. Πολλοί Γουρίωτες έπειτα κατέφυγαν στο Ξηρόμερο και εντάχθηκαν στις ομάδες κλεφτών. Το 1823 το ερημωμένο χωριό πατήθηκε απο 15 χιλιαδες Τουρκαλβανούς που συννέρευσαν εκεί για να ενωθούν με τον Ομέρ Βρυώνη. Στη Γουριά μάλιστα είχε εγκατασταθεί για μεγάλο διάστημα και ο Κιουταχής. Η Οθωμανική παρουσία στη Γουριά όπως και στη γειτονική Πεντάλοφο ήταν έντονη όλη την περίοδο απο το έτος 1825 έως και το 1829 καθώς οι κατακτητές επιχειρούσαν να διατηρήσουν τον έλεγχο της διάβασης του Αχελώου και του δρόμου μεταξύ Ξηρομέρου και Μεσολογγίου.

Εκ του Γραφείου Τύπου «Οινιαδών Ανάπτυξις»

Κατηγορία Θέματα (Τοπικής) Ιστορίας

Ετικέτες

ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ ΙΣΤΟΡΙΑ

Διαβάστε περισσότερα...

Τρίτη, 25 Μαρτίου 2025 14:21

Η μάχη της Κλείσοβας

Του Κώστα Σακαρέλου

Τα γεγονότα που προηγήθηκαν της ιστορικής μάχης της Κλείσοβας, όσα συνέβησαν στη διάρκειά της, καθώς και αυτά που ακολούθησαν περιγράφει διεξοδικά ο νεαρός Γιαννιώτης ευπαρίδης Αρτέμιος Μίχος στα «Απομνημονεύματά», του. Ειδικότερα, αυτός γράφει, αρχής γενομένης από τα μέσα Μαρτίου του 1826:

… Γύρω στο μεσημέρι της 13^ης Μαρτίου ένας Τούρκος βγήκε απ’ τα εχθρικά χαρακώματα, στο ανατολικό μέρος του φρουρίου, κρατώντας στα χέρια του λευκή σημαία και πρότεινε να γίνει συνάντηση συνεννόησης μεταξύ των δύο αντιπάλων, στην οποία να συμμετάσχουν αντιπροσωπείες τους αποτελούμενες από Έλληνες οπλαρχηγούς και Τούρκους βεζίρηδες, αντίστοιχα. Η πρόταση έγινε αμέσως αποδεκτή από τους Έλληνες. Εξ άλλου, παρόμοια σκέψη είχαν κάνει και οι ίδιοι νωρίτερα, με απώτερο σκοπό να μάθουν αν πρόκειται να τους έρθει βοήθεια απέξω. Την αντιπροσωπεία των Ελλήνων αποτέλεσαν οι σωματάρχες Νότης Μπότσαρης, Κίτσος Τζαβέλλας, Γεώργιος Κίτσος και Γεώργιος Βάγιας. Μεταξύ των άλλων, οι Τούρκοι πρότειναν στους Έλληνες να παραδώσουν το Μεσολόγγι, με αντάλλαγμα να τους αφήσουν ελεύθερους να φύγουν μαζί με όλα τα μέλη των οικογενειών τους, παίρνοντας μαζί τους όλα τα πράγματά τους και τα όπλα τους κι ακόμα, να τους δώσουν, εκτός από τους οφειλόμενους μισθούς, και ένα εκατομμύριο γρόσια ως αμοιβή.

Οι απεσταλμένοι της φρουράς, για να κερδίσουν χρόνο, απάντησαν στους Τούρκους πως θα μεταφέρουν τις προτάσεις τους στους υπόλοιπους Έλληνες, θα αποφασίσουν όλοι μαζί και θα ενημερώσουν σχετικά. Βέβαια, συζήτηση παράδοσης δεν έγινε ποτέ. Απλά, χάρη στη συνάντηση, τους δόθηκε η δυνατότητα κι έμαθαν από τους εχθρούς ότι αναμενόταν άφιξη του ελληνικού στόλου κι ότι δεν υπήρχε δυνατότητα βοήθειας από την ξηρά, αφού το στρατόπεδο των Ελλήνων στη Δερβέκιστα είχε διαλυθεί. (σελ. 59 Μίχου)

Στο μεταξύ οι Τούρκοι, επειδή η απάντηση των Ελλήνων καθυστερούσε, αποφάσισαν την αιφνιδιαστική επίθεση στο νησάκι της Κλείσοβας, με σκοπό την κατάληψή του και, συνακόλουθα, την ασφυκτικότερη πολιορκία της πόλης. Σε υλοποίηση της απόφασής τους, στις 24 του Μάρτη, μια ώρα πριν τη δύση του ήλιου, πολλά τουρκικά σώματα βγήκαν από τον χώρο, στον οποίο είχε κατασκηνώσει ο Κιουταχής και κατευθύνθηκαν προς την «Άσπρη Αλυκή», όπου ήταν ελλιμενισμένος ο τουρκικός στόλος. Όταν έφτασαν εκεί, άρχισαν να επιβιβάζονται σε ελαφριά πλοιάρια, που αργά το απόγευμα της ίδιας ημέρας είχαν καταπλεύσει στο μέρος εκείνο. Οι Μεσολογγίτες, όσο χρονικό διάστημα είχαν σύμμαχο το φως της ημέρας, παρακολουθούσαν τις κινήσεις του εχθρού. Όταν όμως έπεσε το σκοτάδι, τους έχασαν από τα μάτια τους. Από τις κινήσεις τους όμως, κατάλαβαν πως κάτι σχεδίαζαν και βρίσκονταν σε επιφυλακή.

Μόλις άρχισε να γλυκοχαράζει, ο εχθρικός στόλος έκανε την εμφάνισή του μπροστά στο Μεσολόγγι και άρχισε ζωηρό κανονιοβολισμό και βομβαρδισμό.

Η φρουρά της Κλείσοβας, την ημέρα της εφόδου (25/3/26), αποτελούνταν από 100 περίπου στρατιώτες, υπό τις οδηγίες του σωματάρχη Χρήστου Χ. Πέτρου και των υποσωματαρχών Παναγιώτη Σωτηρόπουλου και Κώστα Διαμάντη Τζαβέλλα. Εκείνο το βράδυ ο σωματάρχης Κίτσος Τζαβέλλας αναπαυόταν στο σπίτι του. Τα χαράματα, όταν πληροφορήθηκε ότι η Κλείσοβα κινδυνεύει, άρπαξε τα όπλα του κι έτρεξε στην παραλία. Τον ακολούθησαν έξι ή εφτά παλικάρια του. Χωρίς χρονοτριβή, επιβιβάστηκαν σε μικρά πλοιάρια, πέρασαν «αναιμωτί» ανάμεσα από τον εχθρικό στόλο και κατάφεραν να φτάσουν στο νησί, με σκοπό να ενισχύσουν την άμυνά του. Το παράδειγμα του Τζαβέλλα ακολούθησαν ταυτόχρονα και ο υποσωματάρχης Κίτσος Πάσχος, καθώς και ο αξιωματικός Γεώργιος Ναβαρίκος, μαζί με τέσσερα άλλα παλικάρια.

Τη στιγμή που οι γενναίοι αυτοί πολεμιστές αποβιβάζονταν στην Κλείσοβα, μια σφαίρα πυροβόλου σκότωσε τον Μεσολογγίτη σωματάρχη Σπύρο Παναγιώτη Παπανδρέα και έκοψε στα δυο το ξίφος του Τζαβέλλα, το οποίο κρατούσε στα χέρια του ο εκείνη τη στιγμή φονευθείς γραμματέας του. Στη στιγμή ο Τζαβέλλας άρπαξε από το χέρι του νεκρού το σπασμένο ξίφος, έτρεξε και μπήκε στο παρακείμενο ξωκλήσι της Αγίας Τριάδας. Κρατώντας το, στάθηκε μπροστά στην εικόνα, έκανε τον σταυρό του κι έλεγε την προσευχή του, μέχρι την ώρα που ο Παναγιώτης Σωτηρόπουλος έτρεξε δίπλα του και του ζήτησε να βγει έξω, για να εμψυχώσει με την παρουσία του τη φρουρά. Έτσι κι έγινε.

Ενώ αυτά συνέβαιναν, ο εχθρικός στρατός, οδηγούμενος από τον ίδιο τον Κιουταχή, ετοιμαζόταν για έφοδο, η οποία και έγινε. Στην πρώτη προσπάθεια οι εχθροί πλησίασαν τόσο κοντά, ώστε δυο σημαιοφόροι τους βγήκαν από τις βάρκες τους και πάτησαν το πόδι τους στο νησί. Τους ακολούθησαν και άλλοι Τούρκοι. Από τους πυροβολισμούς όμως των Ελλήνων, οι δυο σημαιοφόροι έπεσαν νεκροί. Ο θάνατός τους τρόμαξε τους εχθρούς, απέτρεψε τα κύματα των επιθέσεών του και τους ανάγκασε σε άτακτη φυγή. Στην τελευταία έφοδο, μάλιστα, τραυματίστηκε στο πόδι κι ο ίδιος ο Κιουταχής. Οι εξελίξεις αυτές συνετέλεσαν στο να υποχωρήσουν οι εχθροί στα παράλια, στη θέση «Μολόχα», βλέποντας από μακριά το μικρό νησί.

Στο μεταξύ, ενώ οι εχθρικές έφοδοι ήταν σε πλήρη εξέλιξη, ο γενναίος χιλίαρχος Καρακώστας Δροσίνης, μαζί με τον εξάδελφό του Γεώργιο Κ. Βαλτινό και πέντε στρατιώτες, επιβιβάστηκαν σ’ ένα πλοιάριο, στο οποίο έβαλαν και μερικά δοχεία νερού, για να ξεδιψάσουν τους συναγωνιστές τους και, με τη συνδρομή δύο ικανότατων κωπηλατών, κατευθύνθηκαν προς την Κλείσοβα. Ο εχθρικός στόλος τούς είδε και όρμησε εναντίον τους, πυροβολώντας και τουφεκίζοντάς τους. Οι ατρόμητοι όμως αυτοί Έλληνες, περιφρονώντας τους Τούρκους, προχωρούσαν ασταμάτητα, ενώ γύρω τους οι σφαίρες έπεφταν σαν το χαλάζι. Κατάφεραν και πλησίασαν στο νησί. Τότε, μια σφαίρα τηλεβόλου χτύπησε το πλοιάριό τους και αφού πέρασε από την πρύμνη μέχρι την πλώρη του, σκότωσε τους τέσσερις από τους πέντε στρατιώτες, καθώς και τους δυο κωπηλάτες. Στη στιγμή, το σκάφος άρχισε να βυθίζεται. Οι διασωθέντες δεν έχασαν το θάρρος τους. Ρίχτηκαν στη θάλασσα κι άρχισαν να σπρώχνουν το πλοιάριό τους προς το νησί. Τελικά, κατάφεραν κι έφτασαν στην Κλείσοβα, προσφέροντας δροσιά, ελπίδα, δύναμη και θάρρος στους μπαρουτοκαπνισμένους υπερασπιστές της.

Αντικρίζοντας την υποχώρηση του Κιουταχή και την έξοδό του στη στεριά, ο Ιμπραήμ λύσσαξε. Γυρεύοντας εκδίκηση, έθεσε σε κίνηση το πεζικό του, υπό τις διαταγές του γαμπρού του Χουσεΐνμπεη και κατευθύνθηκε προς την Κλείσοβα. Η ηρωική φρουρά, αποδεκατισμένη και με λιγοστά όπλα και εφόδια, αφού μέχρι εκείνη τη στιγμή τριάντα μαχητές είχαν σκοτωθεί και πληγωθεί, ενώ πάνω από δέκα ήταν οι άοπλοι, ανέμενε με απαραδειγμάτιστη καρτερία τον εχθρό. Μάλιστα, αλαλάζοντας τον προκαλούσε κιόλας.

Μετά από λίγη ώρα η εχθρική φάλαγγα, αφού πλησίασε αρκετά, όρμησε εναντίον της Κλείσοβας. Η φρουρά του νησιού τούς υποδέχτηκε με πυκνούς και εύστοχους πυροβολισμούς, με αποτέλεσμα μετά από ένα τέταρτο της ώρας οι εχθροί να γυρίσουν τα νώτα τους, οπισθοχωρώντας. Μπροστά στην εξέλιξη αυτή, οι ανώτεροι αξιωματικοί του εχθρικού στρατού χτυπούσαν με τα ξίφη τους τούς άντρες τους, αποτρέποντας την οπισθοχώρησή τους. Το ίδιο έκαναν και οι επικεφαλής των πλοιαρίων, υλοποιώντας τη σχετική εντολή. Έτσι, οι Οθωμανοί στρατιώτες, «εκόντες άκοντες», επιτίθονταν και πάλι εναντίον των οχυρωμάτων του ηρωικού νησιού. Πέντε εφόδους επιχείρησαν και οι πέντε ήταν ανεπιτυχείς.

Στις τελευταίες τους εφόδους οι εχθροί, έχοντας υποστεί μεγάλες απώλειες και βλέποντας ότι ήταν αδύνατο να πλησιάσουν το οχυρό χωρίς μεγάλες θυσίες, έκαναν το εξής τέχνασμα: άδειασαν πολλά από τα πλοιάριά τους, κρύφτηκαν πίσω από αυτά και, χρησιμοποιώντας τα ως ασπίδες, τα έσπρωχναν προς το νησί. Με αυτόν δε τον τρόπο, πλησίασαν πάρα πολύ κοντά.

Την ώρα του ηλιοβασιλέματος οι εχθροί ετοιμάστηκαν για την τελευταία αποφασιστική έφοδο. Τότε, ο ίδιος ο Χουσεΐνμπεης σηκώθηκε όρθιος στην πρασινοχρωματισμένη λέμβο του, για να δώσει τις διαταγές του και να ενθαρρύνει τον στρατό του. Τη στιγμή εκείνη οι υπερασπιστές της Κλείσοβας, αναγνωρίζοντάς τον από τα ρούχα του, έριξαν εναντίον του και τον σκότωσαν. Ο θάνατός του σήμανε την οπισθοχώρηση των εχθρικών δυνάμεων. Οι Έλληνες, βλέποντας τους εχθρούς να υποχωρούν, άρχισαν ακατάπαυστους πυροβολισμούς και, ταυτόχρονα, πηδώντας έξω από τα οχυρώματα, με τα σπαθιά στα χέρια, έφεραν τη φρίκη και τον θάνατο στις τάξεις του εχθρού. Στην πλέον τραγική θέση βρέθηκαν εκείνοι, οι οποίοι, κάνοντας ασπίδες τα πλοιάριά τους, είχαν προωθηθεί κοντά στον προμαχώνα. Δεν πρόλαβαν να φύγουν και σφαγιάστηκαν όλοι.

Οι Έλληνες κυνήγησαν τους Οθωμανούς στη στεριά, σε αρκετά μεγάλη απόσταση. Την άτακτη υποχώρηση του πεζικού ακολούθησε η φυγή του εχθρικού στόλου, ο οποίος άφησε στην εξουσία των νικητών εφτά πλοία, μεταξύ δε αυτών και μια γολέττα, χωρητικότητας εξήντα πολεμιστών. Ο στρατός των Αιγυπτίων εγκατέλειψε στα αβαθή νερά, στα πεδία των μαχών και γύρω από την Κλείσοβα 1.500 λογχοφόρα όπλα, πάνω από 100 καραμπίνες και άλλα τόσα ξίφη, 13 σημαίες της ημισελήνου, 10 τύμπανα και άλλα λάφυρα, τα οποία περιήλθαν στα χέρια των Ελλήνων. Σε ανθρώπινο δυναμικό, περίπου 3.500 ήταν οι φονευθέντες και πληγωθέντες Τουρκοαιγύπτιοι, πολλοί από τους οποίους ήταν ανώτεροι αξιωματικοί. Ανάμεσα στους νεκρούς κείτονταν και ο στρατηγός της φρουράς των Αιγυπτίων Χουσεΐνμπεης, ενώ μεταξύ των τραυματιών βρισκόταν και ο Κιουταχής. Τέλος, μπροστά από την Κλείσοβα κείτονταν 1.200 πτώματα. Όλα αυτά ήταν του αιγυπτιακού στρατού. Από τα στρατεύματα του Κιουταχή, μόνο τα πτώματα των δυο σημαιοφόρων έμειναν εκεί. Τα υπόλοιπα, όσο διαρκούσε η μάχη, τα μετέφεραν Τούρκοι στρατιώτες στους ώμους τους μέχρι τη στεριά. Όταν έφταναν εκεί, τα φόρτωναν σε άλογα και τα πήγαιναν στο στρατόπεδό τους.

Αναφορικά με τους Έλληνες, 40 συνολικά ήταν οι νεκροί και οι τραυματίες. Ανάμεσα στους νεκρούς κείτονταν ο υποσωματάρχης Κίτσος Πάσχος και οι αξιωματικοί Γεώργιος Ναβαρίκος, Δημήτριος Γεροθανάσης και Γρηγόριος Μεγαπάνου Γαλάνης.

Στις 26 Μαρτίου οι Έλληνες, τριγυρίζοντας τα μικρά νησάκια γύρω από την Κλείσοβα, εύρισκαν περιπλανώμενους πολλούς Άραβες στρατιώτες. Άλλους από αυτούς τους σκότωσαν κι άλλους τους έφεραν ζωντανούς στην πόλη. Τότε συνέβη και το εξής γεγονός, που είναι χαρακτηριστικό του πανικού που είχε καταλάβει τους Άραβες, το οποίο αναφέρει ο Αρτέμιος Μίχος στα «Απομνημονεύματά» του (σελ. 68): Μετά τη μάχη, ένας στρατιώτης από το σώμα του Χριστόδουλου Χ. Πέτρου, Ευστάθιος το όνομά του, από τη Λιβαδειά, συναντήθηκε στα μικρά νησάκια με τέσσερις Άραβες, οι οποίοι ήταν οπλισμένοι. Μόλις τους είδε, ετοιμάστηκε να οπισθοχωρήσει, επειδή ήταν μόνος. Ταυτόχρονα, οι Άραβες άρχισαν να φωνάζουν προς αυτόν «ράι καπετάνε», δηλαδή, «παραδινόμαστε, καπετάνιε». Τότε αυτός, αφού πήρε θάρρος, τους αφόπλισε, σκότωσε τους δυο και τους άλλους δυο τους έφερε ζωντανούς στο Μεσολόγγι.

Πηγή: Αρτέμιου Ν. Μίχου: «Απομνημονεύματα δευτέρας πολιορκίας του Μεσολογγίου 1825 – 1826», εκδόσεις Σ. Π. Αραβαντινού, Αθήνα 1183

agrinionews.gr

Κατηγορία Θέματα (Τοπικής) Ιστορίας

Ετικέτες

ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ ΙΣΤΟΡΙΑ

Διαβάστε περισσότερα...

Τρίτη, 25 Μαρτίου 2025 14:17

Αιτωλοακαρνάνες εξαφανισμένοι στην Ουκρανία πριν ένα αιώνα

Ο Μεσολογγίτης Στρατηγός Κωνσταντίνος Νίδερ επικεφαλής της εκστρατείας στην Ουκρανία το 1919 και η φροντίδα του σαν Υπουργός Στρατιωτικών για τους Εξαφανισμένους του πολέμου. Μεταξύ αυτών και 12 Αιτωλοακαρνάνων.

Κείμενο και φωτογραφίες Απόστολος Κων. Καρακώστας

Πριν έναν αιώνα στην πρώην Σοβιετική Ένωση που από το 1917 έως το 1922 λεγόταν « Μπολσεβίκικη Ρωσία», (το όνομα C.C.C.P. στα Ελληνικά Ε.Σ.Σ.Δ., καθιερώθηκε από το 1922), επικρατούσε μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση μία χαώδης κατάσταση με φονικές μάχες και καταστροφές εντός της χώρας.

Ο Ρωσικός εμφύλιος πόλεμος ξεκίνησε από την Βαλτική θάλασσα στα Βόρεια και εξαπλώθηκε μέχρι την Ουκρανία στα Νότια και Ανατολικά μέχρι πέρα στην Σιβηρία.

Ξένες-Δυτικές-δυνάμεις έστειλαν στρατεύματα εναντίον των Μπολσεβίκων για να «βοηθήσουν» το Τσαρικό καθεστώς που ψυχορραγούσε.

Στο πολεμικό παιγνίδι των Μεγάλων Δυνάμεων, Γερμανίας, Αγγλίας και Γαλλίας ενεπλάκη και η χώρα μας.

Άγγλοι και Γάλλοι εφοδίασαν το 1918 με όπλα, πυρομαχικά και στρατεύματα τις δυνάμεις κόντρα στους Μπολσεβίκους.

Οι Γάλλοι ζήτησαν την συμμετοχή Ελληνικών Στρατευμάτων για να βοηθήσουν τον Ρώσο στρατηγό Αντόν Ντενίκιν που πολεμούσε στην Νότιο Ρωσία και στην περιοχή της Ουκρανίας.

Ο Πρωθυπουργός της χώρας Ελευθέριος Βενιζέλος συμφώνησε στην αποστολή στρατεύματος. Η συμμετοχή της Ελλάδας εκτιμήθηκε θετικά από την Γαλλία. Στις μετέπειτα διαπραγματεύσεις με την Τουρκία, μετά την Μικρασιατική καταστροφή, έπαιξε σημαντικό ρόλο στην κατάρτιση των συνθηκών, υπενθυμίζοντας στους συμμάχους την βοήθεια που πρόσφερε η χώρα μας όταν την χρειάστηκαν.

Συνολικά οι συμμαχικές δυνάμεις που βρέθηκαν να πολεμούν στην νότια Ρωσία απαρτίζονταν από : 2 Γαλλικές Μεραρχίες, 1 Πολωνική, Στρατεύματα του στρατηγού Ντενίκιν και 2 Ελληνικές Μεραρχίες.

Επικεφαλής του Ελληνικού Στρατεύματος τέθηκε ο Μεσολογγίτης Στρατηγός Κωνσταντίνος Νίδερ. Μετά την αποχώρηση από την Ουκρανία ο Στρατηγός τέθηκε επικεφαλής των Ελληνικών στρατευμάτων στην Μικρά Ασία.

(Στην Ιερά Πόλη του Μεσολογγίου το νέο-ανακαινισμένο σπίτι του Στρατηγού Νίδερ στην οδό Χρήστου Καψάλη απέναντι από την Παλαμαϊκή Σχολή-Α’ Γυμνάσιο, μόλις 200 μέτρα από το Μουσείο της «Διεξόδου», είναι ένα κόσμημα στην πόλη).

Πάντα ενδιαφερόταν για τους στρατιώτες του και αργότερα σαν Υφυπουργός Στρατιωτικών τονίζει στην διαταγή του που θα διαβάσετε παρακάτω ότι: «Ιδιαιτέρως εφιστώ την προσοχήν απασών των Αρχών εις το ζήτημα της μετά παραδειγματικής προθυμίας, παροχής πάσης ευκολίας διά τη ταχυτέραν παροχήν των ως άνω νομίμων βοηθημάτων, προς τας οικογενείας των θυμάτων πολέμου, προσενεγκούσας προς την πατρίδα ημών τον πολυτιμότερον φόρον, προτιθέντος να ελέγξω αυστηρώς, πάσαν τυχόν επί του ζητήματος τούτου επιδειχθεισομένην ολιγορίαν ή απροθυμίαν».

(Βιογραφικό του Μεσολογγίτη Στρατηγού στο τέλος του κειμένου).

Η συνολική δύναμη του Ελληνικού εκστρατευτικού σώματος που συμμετείχε στην εκστρατεία αυτή ήταν 791 εμπειροπόλεμοι από τους βαλκανικούς πολέμους αξιωματικοί, 21.929 οπλίτες, 2.952 υποζύγια, 697 ιππήλατα οχήματα, 132 αυτοκίνητα και 16 πυροβόλα.

Στις μάχες που διήρκησαν από τον Γενάρη του 1919 έως τέλος Απριλίου, σκοτώθηκαν ή εξαφανίστηκαν 400 Έλληνες στρατιώτες και αξιωματικοί, ενώ γύρισαν πίσω 2.000 τραυματίες και άρρωστοι.

Ακόμα σε αντίποινα οι Μπολσεβίκοι σκότωσαν πάνω από 100 Έλληνες, που ζούσαν στα εδάφη της Νότιας Ρωσίας και Ουκρανίας, ενώ εξόρισαν άγνωστο αριθμό οικογενειών.

Πριν χρόνια στα Γενικά Αρχεία του Κράτους στο Μεσολόγγι ψάχνοντας κάποια ιστορικά θέματα των τελευταίων δυο αιώνων, έπεσαν τα μάτια μου σε ένα παλιό εκατόχρονο έγγραφο του 1926 για εξαφανισθέντες Έλληνες Αξιωματικούς στον πόλεμο της Ουκρανίας.

Το έγγραφο αυτό το υπέγραψε ο Υφυπουργός Στρατιωτικών Κωνσταντίνος Νίδερ στις 9 Ιανουαρίου το 1926, φέρει και την υπογραφή του Ταγματάρχη Πεζικού Μιχαήλ Πατεράκη.

Ακολουθεί το έγγραφο:

———————–ο———————

Αριθ. Πρωτ. 20219 ΔΙΕΥΘΥΝΣΙΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ

Αύξ. Αριθ. Εγκ. 91 Τμήμα ΙΙ.-Γραφείον Β’

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΝ ΤΩΝ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΩΝ

Προς άπασας τας Στρατιωτικάς, Πολιτικάς Αρχάς,

Και Υπηρεσίες του Κράτους.

ΠΕΡΙΛΗΨΙΣ

«Περί των εν Ουκρανία και Μ. Ασία εξαφανισθέντων Αξ/κών, Ανθ/στών

Και Στρατ. Υπαλλήλων».

Γνωρίζομεν υμίν ότι οι κάτωθι Αξιωματικοί, Ανθυπασπισταί και Στρατιωτικοί Υπάλληλοι εθεωρήθησαν εξαφανισθέντες των επιχειρήσεων Ουκρανίας και Μικράς Ασίας, συμφώνως τω από 10-12-23 Ν. Δ. κοινοποιηθέντι δια της υπ’ αριθ. 1211/1923 Ε. Δ. ημών.

Αι Δημοτικαί και Κοινοτικαί Αρχαί, να μερημνησωσιν όπως η παρούσα κοινοποιηθή προς τας οικογενείας των εξαφανισθέντων Αξιωματικών και Στρατιωτικών Υπαλλήλων προς ας να γνωσθή ότι αύται δικαιούνται από της αιχμαλωσίας των, μεν, μέχρι της 31^ης Δεκεμβρίου 1923, επιδομάτων περί ων η υπ’ αριθ. 1113/1923 Ε. Δ. ημών, από δε της 1^ης Δεκεμβρίου 1924 και εντεύθεν συντάξεως συμφώνως τω από 10-12-23 Ν. Δ. Συνεπώς όσαι τούτων δεν έτυχον μέχρι σήμερον των βοηθημάτων τούτων, να υποβάλωσι αιτήσεις μεν διά τα επιδόματα αιχμαλωσίας προς την καθ’ ημάς Διεύθυνσιν Επιμελητείας Γραφείον 3^ον, αναφοράς δε μετά πιστοποιητικών της οικογενειακής καταστάσεως, διά την παροχήν συντάξεως προς την καθ’ ημάς Διεύθυνσιν Προσωπικού Τμήμα ΙΙΙ.

Ιδιαιτέρως εφιστώ την προσοχήν απασών των Αρχών εις το ζήτημα της μετά παραδειγματικής προθυμίας, παροχής πάσης ευκολίας διά τη ταχυτέραν παροχήν των ως άνω νομίμων βοηθημάτων, προς τας οικογενείας των θυμάτων πολέμου, προσενεγκούσας προς την πατρίδα ημών τον πολυτιμότερον φόρον, προτιθέντος να ελεγξω αυστηρώς, πάσαν τυχόν επί του ζητήματος τούτου επιδειχθεισομένην ολιγορίαν η απροθυμίαν.

Εν Αθήναις τη 9 Ιανουαρίου 1926

Ο Υφυπουργός

Κ.Ξ. ΝΙΔΕΡ Πατεράκης Μιχαήλ

Ταγ/χης Πεζικού

————————ο———————-

Ακολουθεί κατάλογος των Αιτωλοακαρνάνων που εξαφανίστηκαν στον πόλεμο της Ουκρανίας και της Μικράς Ασίας.

Ευχαριστώ πολύ για την σημαντική βοήθεια που μου παρείχαν με τα παραπάνω ιστορικά στοιχεία, την κυρία Σωτηρία (Ρούλα) Τσατσά προϊσταμένη των Γ.Α.Κ. Μεσολογγίου, την κυρία Λαμπρινή Ντρουμπάλη και την κυρία Μαρία Μπακαδήμα τέως Προϊσταμένη στα Γ.Α.Κ. Μεσολογγίου. Ακόμα ευχαριστώ τον κύριο Νικόλαο Κορδόση ιδρυτή του Κέντρου Λόγου και Τέχνης-Μουσείο «Διέξοδος» που μου μίλησε και με κατατόπισε για το σπίτι του Στρατηγού Νίδερ.

Οι λιγοστοί-δυστυχώς-εργαζόμενοι στα αρχεία του Μεσολογγίου αξίζουν πολλά συγχαρητήρια, καθώς η καταγραφή, ταξινόμηση, αρχειοθέτηση εκατοντάδων χιλιάδων ντοκουμέντων των τελευταίων δύο αιώνων δεν είναι εύκολη υπόθεση.

Ο όγκος των εγγράφων, από ολόκληρο τον νομό Αιτωλοακαρνανίας, που είναι ταξινομημένα σε ειδικά κιβώτια, τοποθετημένα σε εκατοντάδες ράφια, ψηλά έως το ταβάνι, είναι πολύ μεγάλος.

Τα έγγραφα του Μεσολογγίου μόνο, είναι σε πάνω από χίλια κιβώτια, του Αιτωλικού πάνω από εκατό…

Βιογραφικό του Στρατηγού Κωνσταντίνου Νίδερ από την Βικιπαίδεια.

Ο Κωνσταντίνος Νίδερ (1865-1943) ήταν Έλληνας στρατιωτικός, αξιωματικός του Μηχανικού, γερμανικής καταγωγής, ο οποίος διατέλεσε αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Στρατού καθώς και υφυπουργός Στρατιωτικών στην κυβέρνηση Θεόδωρου Πάγκαλου.

Βιογραφία

Γεννήθηκε στο Μεσολόγγι στις 11 Ιουλίου 1865 και ήταν γιος του Βαυαρού στρατιωτικού γιατρού του ελληνικού στρατού ξηράς Φραγκίσκου Ξαβιέρου Νίδερ (Franz Xaver Nieder)-(1812 – 1897) και της Αναστασίας Γιολδάση, κόρης Σουλιώτη οπλαρχηγού.
Αποφοίτησε από τη Σχολή Ευελπίδων στις 12 Αυγούστου 1887 με το βαθμό του ανθυπολοχαγού στο Σώμα του Μηχανικού. Το 1890 προήχθη σε υπολοχαγό και το 1898 σε λοχαγό ύστερα από τη συμμετοχή του στον πόλεμο του 1897. Το 1903 πήρε εκπαιδευτική άδεια για να συνεχίσει τις στρατιωτικές σπουδές του στη Γαλλία.
Όταν επέστρεψε στην Ελλάδα ανέλαβε τη διοίκηση της 3ης Μεραρχίας Πεζικού. Από το 1904 έως το 1910 διηύθυνε το Γραφείο Προσωπικού του Στρατού ενώ στον Α΄ Βαλκανικό πόλεμο ανέλαβε και τη διεύθυνση των εφεδρειών. Το 1911 προβιβάστηκε σε αντισυνταγματάρχη και το 1912 διορίστηκε για μικρό χρονικό διάστημα αρχηγός της «Επιτελικής Υπηρεσίας Στρατού» (όπως ονομαζόταν τότε το ΓΕΣ).

Την περίοδο του Εθνικού Διχασμού έμεινε πιστός στο βασιλιά Κωνσταντίνο, εντούτοις και ίσως χάρη στη διαλλακτικότητά του παρέμεινε στο στράτευμα ακόμα και όταν ανήλθε στην εξουσία ο Ελευθέριος Βενιζέλος τον Ιούνιο του 1917.

Με την είσοδο της Ελλάδος στον Α΄ Παγκοσμίου πολέμου ο Νίδερ ανέλαβε τη διοίκηση της 1ης Μεραρχίας, με την οποία ανακατέλαβε από τους Βούλγαρους τις Σέρρες και τη Δράμα. Το Δεκέμβριο του 1918 ανέλαβε τη διοίκηση του Α΄ Σώματος Στρατού, με την οποία και συμμετείχε στην εκστρατεία στην Κριμαία, όπου και παρέμεινε μέχρι τις 21 Μαΐου 1919, οπότε και αντικαταστάθηκε από τον υποστράτηγο Ιάκωβο Νεγρεπόντη. Τον Ιούνιο του 1919, με την έναρξη των επιχειρήσεων στη Μικρά Ασία ο Νίδερ ανέλαβε τη διοίκηση του Στρατού Κατοχής Μικράς Ασίας, θέση που κράτησε μέχρι το Δεκέμβριο του 1919, όταν και επέστρεψε στη διοίκηση του Α΄ Σώματος Στρατού, θέση από την οποία παύθηκε το Φεβρουάριο του 1920. Η επάνοδος του Βενιζέλου στην εξουσία τον αποκατέστησε στη διοίκηση του στρατού και στις 21 Σεπτεμβρίου 1922 διορίστηκε διοικητής της Στρατιάς Θράκης. Στη θέση αυτή παρέμεινε μέχρι τις 25 Δεκεμβρίου 1923, οπότε και αποστρατεύτηκε κατόπιν αιτήσεώς του.
Μεταξύ 1925 και 1926 διατέλεσε Υφυπουργός Στρατιωτικών.

Το 1929 ο Κωνσταντίνος Νίδερ συνέγραψε το έργο «Η εκστρατεία της Ουκρανίας (Ιανουάριος – Μάιος 1919)», βασισμένο στο ημερολόγιο που τηρούσε και σε πληροφορίες που άντλησε από άλλα πρόσωπα. Το σύγγραμμα δημοσιεύτηκε σε 29 συνέχειες στη «Στρατιωτική και Ναυτική Εγκυκλοπαίδεια» (τόμος Ε, σελ. 77-349) το 1930, ενώ το 2015 κυκλοφόρησε ως βιβλίο. Κατά καιρούς έχουν δει το φως της δημοσιότητας και άλλες εργασίες του, όπως η «Έκθεσις εργασιών Χαρτογραφικής Υπηρεσίας. Από της συστάσεώς της (Αύγ. 1889) μέχρι Φεβρουαρίου 1898.», αλλά και υπηρεσιακές επιστολές του. Το 2009 το Ε.Λ.Ι.Α. εξέδωσε το έργο «Χαρτογραφικές περιπέτειες της Ελλάδας 1821-1919. Με αφορμή ένα χειρόγραφο του Κωνσταντίνου Νίδερ (1898)», που συνέγραψε ο Ευάγγελος Λιβιεράτος.

Πέθανε στην Αθήνα το 1943 σε ηλικία 78 ετών.
Προς τιμήν του Κωνσταντίνου Νίδερ μια οδός στη Νέα Σμύρνη φέρει το όνομά του.

Α.Κ.Κ.

agrinionews.gr

Κατηγορία Θέματα (Τοπικής) Ιστορίας

Ετικέτες

ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ ΙΣΤΟΡΙΑ

Διαβάστε περισσότερα...

Τρίτη, 25 Μαρτίου 2025 11:49

Το μυθικό Ομηρικό Δουλίχιο, μία κρυμμένη πολιτεία στην Κατοχή Οινιαδών (βίντεο)

Γνωρίστε το μυθικό Ομηρικό Δουλίχιο, μία κρυμμένη πολιτεία στην Κατοχή Οινιαδών

Πετάξαμε πάνω από το λόφο Κατσά, στην άκρη της Ακαρνανίας όπου στις παρυφές της ιστορικής κωμόπολης της Κατοχής κρύβεται το μητροπολιτικό κέντρο του αρχαίου και μυθικού Δουλίχιου, δηλαδή της Ακαρνανίας της Ομηρικής Εποχής.

Πρόκειται για το κέντρο ενός θαλάσσιου Βασιλείου που συμπεριλάμβανε την Ακαρνανία και τις Εχινάδες Νήσους, γειτονικό ως προς το Βασίλειο του Οδυσσέα και που αναφέρεται ΄ότι έστειλε ναυτική δύναμη 40 πλοίων στον Τρωικό Πόλεμο, μεγάλος αριθμός για την υπό εξέταση εποχή που φανερώνει την ευημερία και την ισχύ του Βασιλείου.

Οι πολυετείς έρευνες του Λάζαρου Τσόλκα, οι αναφορές του Στράβωνα, του Στέφανου Βυζάντιου και του Ληκ ότι η μυθική πόλη ήταν κτισμένη πάνω σε μία από τις Εχινάδες Νήσους, οι αφηγήσεις των Voss, Bursian, Beeskow, Lang, Oberhummer, Αθανάσιος Δανιήλ ότι το Δουλίχιο είναι πλέον ένα Εξηπειρωτισμένο τμήμα στον χώρο της Ακαρνανίας ένα πρώην νησί, η γειτνίαση με τις Αρχαίες Οινιάδες, την μετέπειτα πλουσιότερη πόλη των Αρχαίων Ακαρνάνων στο γειτονικό λόφο του Τρικάρδου λιγότερο απο 4 χιλιόμετρα μακριά από το σημείο που υποστηρίζεται ότι εντοπίζεται το κέντρο του Ομηρικού Δουλιχίου καθώς και η συγκέντρωση όλων των χαρακτηριστικών που αναφέρει ο Όμηρος σχετικά με την πόλη και την περιοχή της ταιριάζουν απόλυτα με τις περιγραφές και την ιστορική έρευνα.

Συνεπώς μένει η αρχαιολογική σκαπάνη να ρίξει φως σε ένα από τα μυστήρια της αρχαιότητας που σχετίζεται άρρηκτα με την περιοχή μας!

Κατηγορία Θέματα (Τοπικής) Ιστορίας

Ετικέτες

ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ ΙΣΤΟΡΙΑ

Διαβάστε περισσότερα...

Σάββατο, 22 Φεβρουαρίου 2025 19:42

Όταν ο Μπάιρον λογόκρινε την εφημερίδα που έβγαινε στο Μεσολόγγι και έφθανε στους Τimes

Κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης, οι εφημερίδες διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό.

Ο Άγγλος συνταγματάρχης Λέστερ Στάνχοπ δώρισε στην Ελλάδα τυπογραφικά στοιχεία, ως δώρα της Φιλελληνικής Επιτροπής του Λονδίνου.

Έτσι, δημιουργήθηκε η εφημερίδα «Ελληνικά Χρονικά» στο Μεσσολόγγι, την οποία και χρηματοδότησε ο Λόρδος Βύρωνας.

Ο Λόρδος Βύρωνας και ο Μαυροκορδάρος ήρθαν σε αντιπαράθεση με τον Στάνχοπ ως προς το περιεχόμενο που θα είχε η πρώτη ελληνική εφημερίδα.

Ο άγγλος συνταγματάρχης πίστευε ότι οι εφημερίδες έπρεπε να ελέγχονται από φιλελεύθερους για να προωθούν τις απόψεις τους. Για να το πετύχει αυτό, ίδρυσε εφημερίδες, δημιούργησε ένα ταχυδρομείο για τη διακίνησή τους και υποστήριξε την εκπαίδευση ως μέσο διάδοσης των φιλελεύθερων ιδεών.

Ωστόσο, οι ενέργειες του Στάνχοπ προκάλεσαν αντιδράσεις από τον Μαυροκορδάτο και τον Λόρδο Βύρωνα. Θεωρούσαν ότι η προτεραιότητα έπρεπε να είναι η επιτυχία της επανάστασης και όχι η επιβολή ενός ριζοσπαστικού καθεστώτος, το οποίο θα μπορούσε να οδηγήσει σε αντιπαράθεση με τη συντηρητική Ευρώπη.

ellinika xronika 696x877 1

«Σε αυτό το παιχνίδι, ο άγγλος συνταγματάρχη επιλέγει ο ίδιος ως διευθυντή των Ελληνικών Χρονικών έναν άνθρωπο που κινείται γύρω στη σφαίρα του Μαυροκορδάτου. Ο Μάγερ είναι ριζοσπάστης και έρχεται αμέσως σε συμφωνία με τον Στάνχοπ», ανέφερε στη Μηχανή του Χρόνου ο Αριστείδης Χατζής, καθηγητής φιλοσοφίας δικαίου και θεωρίας θεσμών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Ο Βύρωνας πίεσε τον Μαυροκορδάτο να λογοκρίνει την εφημερίδα, αλλά ο Μαυροκορδάτος δεν ήθελε να συγκρουστεί ενώ παράλληλα το απαγόρευε το σύνταγμα. Έτσι, πήρε την κατάσταση στα χέρια του. Ο «ρομαντικός» φιλέλληνας, επειδή ήταν χρηματοδότης και ουσιαστικά είχε λόγο στην εφημερίδα, αποφάσισε να λογοκρίνει ο ίδιος το 20ο τεύχος τω Ελληνικών Χρονικών.

Είχε δημοσιευτεί ένα κείμενο που απευθυνόταν στους Ούγγρους. Ήταν γραμμένο σε γλώσσα τόσο επαναστατική και φιλελεύθερη που ήταν δεδομένο ότι θα η Αυλή της Βιέννης θα αντιδρούσε έντονα. Ήδη κρατούσε αρνητική στάση απέναντι στην Ελλάδα.

Επειδή ένιωθε την υποχρέωση να αποτρέψει κάτι τέτοιο, φρόντισε να καταστρέψει κάθε αντίτυπο του συγκεκριμένου τεύχους και απαίτησε από τον εκδότη να διαβεβαιώσει την ελληνική κυβέρνηση πως, στο εξής, θα απέφευγε κάθε κριτική προς τις πολιτικές των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων.

Ο ταγματάρχης Γουίλιαμ Πάρι ανέφερε πως ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος όχι μόνο συμφωνούσε με τον Βύρωνα, αλλά ήταν και εκείνος που τον προειδοποίησε για τον πιθανό κίνδυνο της δημοσίευσης του άρθρου. Τα τεύχη αποσύρθηκαν, και τέσσερις ημέρες αργότερα κυκλοφόρησε ένα διπλό τεύχος (20-21), με παρόμοιο περιεχόμενο, αλλά χωρίς αναφορά στους Ούγγρους.

«Καταστρέφονται σχεδόν όλα τα αντίτυπα, ο Βύρωνας έρχεται σε σκληρή σύγκρουση με τον Στάνχοπ, ο οποίος αποχωρεί και πάει στην Αθήνα.

Εκεί, φτιάχνει καινούργια εφημερίδα, με διευθυντή τον φιλελεύθερο ριζοσπάστη Γεώργιο Ψιλά. Ο δε Βύρωνας παραμένει στο Μεσολόγγι και στέλνει επιστολές στο κομιτάτο, ζητώντας να συνετίσουν τον Στάνχοπ, που κάνει κακό», σημείωσε ο Αριστείδης Χατζής.

Ο Λόρδος αποφάσισε να δημιουργήσει δική του εφημερίδα. Εξέδωσε την «Telegrafo Greco», η οποία ήταν γραμμένη στα ιταλικά, και προσπάθησε να παρουσιάσει μια πιο ήπια εικόνα της επανάστασης η οποία να μην οδηγεί σε ρήξη με τα βασίλεια της Ευρώπης, που δεν ήθελαν να στηρίξουν καμία εξέγερση, αλλά στην περίπτωση της Ελλάδας, έβλεπαν σταδιακά έχτιζαν διαφορετική οπτική.

1824 20 messolonghi k11.a 1 1

Η εφημερίδα τυπωνόταν αναγκαστικά από το ίδιο πιεστήριο στο Μεσολόγγι. «Υπήρχε μεγάλο ενδιαφέρον για την Ελληνική Επανάσταση. Είχε δίκιο ο Μπάιρον και ο Μαυροκορδάτος που έλεγαν ότι πρέπει να είμαστε προσεκτικοί, γιατί αυτά που γράφουμε εδώ τα διαβάζουν. Μέχρι και σήμερα, υπάρχει η πεποίθηση ότι αυτές τις εφημερίδες δεν τις διάβαζε κανείς. Μεγάλο λάθος», ανέφερε ο Αριστείδης Χατζής.

Οι Times αναπαρήγαγαν άρθρα γνώμης από τα Ελληνικά Χρονικά. Ήταν τεράστιο επίτευγμα για την εφημερίδα, όταν τα Ελληνικά Χρονικά έφτασαν στα χέρια τους.

«Το θεωρούν κοσμοϊστορικό γεγονός ότι ήρθε εφημερίδα στη γλώσσα του Θουκυδίδη και του Ξενοφώντα, του πρώτου δημοσιογράφου», υπογράμμισε ο καθηγητής Αριστείδης Χατζής. Έτσι, καταδεικνύεται το ενδιαφέρον της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης για τα τεκταινόμενα στην Ελλάδα.

Το παρόν κείμενο αποτελεί απόσπασμα από τη μεγάλη έρευνα της Μηχανής του Χρόνου για την εκπομπή «Μπάιρον. Ο λόρδος που έδωσε τη ζωή του για την ελευθερία των Ελλήνων. Η κατάρα στον Έλγιν»

mixanitouxronou.gr

Κατηγορία Θέματα (Τοπικής) Ιστορίας

Ετικέτες

ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ ΙΣΤΟΡΙΑ

Διαβάστε περισσότερα...

Κυριακή, 16 Φεβρουαρίου 2025 20:01

Ονοματολογικά των Οινιαδών

Όπως είναι γνωστό το όνομα της περιοχής των Οινιαδών, προέρχεται απο τη σύνδεση της με την Άμπελο και την παραγωγή Κρασιού. Ειδικότερα ολόκληρη η περιοχή έλαβε το όνομα της απο την ονομασία της κυριότερης αρχαίας πόλης που εξουσίαζε την περιοχή και μια από τις μεγαλύτερες και σημαντικότερες των αρχαίων Ακαρνάνων γνωστή για το μοναδικό Νεώριο, τις οχυρώσεις και τη στρατηγική της τοποθεσία, τις Αρχαίες Οινιάδες.

Οι Οινιάδες αποτελούνται από τις κωμοπόλεις και τα χωριά της Οινιάδος και της Παραχελωίτιδας. Κέντρο της περιοχής συνιστούν οι κωμοπόλεις της Κατοχής και του Νεοχωρίου χτισμένες αντικριστά, η πρώτη στην Ακαρνανική και η δεύτερη στην Αιτωλική όχθη του Αχελώου αντίστοιχα και με τις κοινότητες Λεσίνι, Πεντάλοφο να εκτείνονται προς τα δυτικά και τις κοινότητες Γουριά, Μάστρο, Μαγούλα στα ανατολικά των δυο κωμοπόλεων.

Ας δούμε λοιπόν απο που προέρχονται τα ονόματα του κάθε οικισμού ξεχωριστά:

Η Κατοχή

Η Κατοχή, το αρχαιότερο απο τα χωριά των Οινιαδών, είναι τόπος συνεχούς κατοίκησης απο την αρχαιότητα μίας και στο κεντρικό λόφο της κωμόπολης, υπήρχε οχυρός οικισμός σύγχρονος της πόλης των Οινιαδών που συνιστούσε προπύργιο της πόλης που επόπτευε το ανατολικό πέρασμα προς αυτή. Η Κατοχή έλαβε το σημερινό της όνομα κατά το Μεσαίωνα απο τους Ντόπιους Ξηρομερίτες καθώς το όνομα της στη Ξηρομερίτικη διάλεκτο φανερώνει τον τόπο που χειμάζουν συγκεντρώνονται δηλαδή τα νερά του ποταμού. Αλλά εκφράζει επίσης και την αντίθεση μεταξύ των ψηλότερων Ακαρνανικών ορεινών και ημιορεινών χωριών με την πεδινή περιφέρεια της Κατοχής, η οποία αν και βρίσκεται πάνω σε λόφους εποπτεύει την πεδιάδα των Οινιαδών. Πρόδηλο άλλωστε χαρακτηριστικό γνώρισμα της Κατοχής που τοποθετημένη όπως είναι στην ακαρνανική όχθη του Αχελώου θα γέμιζε τους χειμερινους μήνες από τα ορμητικά νερά του ασπροποτάμου και θα περιβάλλονταν απο τους απέραντους βαλτότοπους που καλύπταν τις Οινιάδες πριν τα έργα εγγύων βελτίωσεων και τις αποξηράνσεις που ολοκληρώθηκαν τη δεκαετία του 1960. Το γεγονός αυτό αποδεικνύεται και απο όλες τις μαρτυρίες των περιηγητών και ιστορικών όπως του Leake και του Στράβωνα που αναφέρουν την περιοχή ως απροσπέλαστη το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου γεγονός που την καθιστούσε απόρθητη για τους εισβολείς. Στο απώτερο παρελθόν, πριν να ενωθεί με τη στεριά από τις προσχώσεις του Αχελώου, ο λόφος στον οποίο είναι χτισμένη η Κατοχή υπήρξε μια από τις Εχινάδες νήσους ενώ ο Λόφος Κατσάς – Πλιέτσικας που συνιστούσε επίσης νησίδα και εκτείνεται στο δυτικό τμήμα του οικιστικού συγκροτήματος της Κατοχής πιθανολογείται πως ήταν το Αρχαίο και Μυθικό Δουλίχιο που αναφέρετε στην Ηλιάδα απο τον Όμηρο. Το κέντρο μιάς απο τις ισχυρότερες πόλεις που συμμετείχαν στην Τρωική Εκστρατεία. Επιπροσθέτως ο κεντρικός λόφος της Κατοχής είναι ο πλησιέστερος οικισμός κοντά στην αρχαία πόλη των Οινιαδών (μόλις 5 χιλιόμετρα) και αποτελούσε πιθανότατα το οχυρό τμήμα της μεσαιωνικής πόλης Αχελώος. Είναι σίγουρο πάντως πώς η Κατοχή συναντάται με τη σημερινή της ονομασία σε πηγές ήδη απο τις αρχές του 15ου αιώνα. Ενώ περί τέλη του 17ου αιώνα το όνομα της κωμόπολης γνωρίζει περισσότερη δημοσιότητα καθώς τη βρίσκουμε να αποτελεί σημαντικό εμπορικό κέντρο της περιοχής και να αποτελεί ποτάμια πύλη εξαγωγής προϊόντων προς τη Βενετία, καθώς ο Αχελώος ήταν τότε πλωτός.

Το Λεσίνι

Αντίστοιχα το γειτονικό χωριό της Κατοχής, το σύγχρονο Λεσίνι γνωστό παλαιότερα ως Παλαιοκατούνα ή ακόμη Παλαιότερα ως Παλαιοχώρι διαθέτει επίσης αξιόλογη ονοματολογική προέλευση άμεσα συνδεδεμένη με την τοπογραφία της περιοχής. Το Λεσίνι βρίσκεται κτισμένο στην πλαγιά του λόφου Πλιέτσικα του λόφου δηλαδή που εκτείνεται απο την Κατοχή μέχρι το Δάσος του Φράξου και ο οποίος είναι διάσπαρτος απο μνημεία αρχαιολογικού ενδιαφέροντος. Ήδη απο τα αρχαία χρόνια το Λεσίνι κατοικούνταν σε τέσσερα διαφορετικά σημεία, το ένα βόρειο δυτικά συνιστούσε αντίστοιχο προπύργιο των αρχαίων Οινιαδών που επόπτευε το διάβα προς τη βόρεια πλευρά και την ενδοχώρα της Ακαρνανίας. Το άλλο σημείο βρίσκονταν στο νησάκι και το λόφο της Παναγίας της Λεσινίωτισσας και ένα ακόμη σημείο βρίσκονταν λίγο πιό ψηλά απο το σύγχρονο Λεσίνι. Συνεπώς το σύγχρονο Λεσίνι είναι ο τέταρτος κατά σειρά οικισμός στην ίδια περιοχή όπου και εντοπίζεται ο Περίτεχνος Βυζαντινός Ναός των Εισοδείων της Θεοτόκου. Σύμφωνα με την μεσαιωνική ελληνική το πρότερο όνομα Παλαιοκατούνα συνιστά τον τόπο διαμονής, το καταφύγιο, το στρατόπεδο, τον οικισμό. Το όνομα Λεσίνι υιοθετήθηκε αργότερα και σχετίζεται με το γεγονός ότι το Λεσίνι χτίστηκε αρχικά στο μέσο και έπειτα στις παρυφές της ομώνυμης και υπερμεγέθους Λίμνης Λεσίνι που κάλυπτε άλλοτε ολόκληρο το κτήμα Βάλτου.

Η Πεντάλοφος

Η Πεντάλοφος, κτισμένη στην ακαρνανική όχθη των Οινιαδών, παλαιότερα ονομάζονταν Ποδολοβίτσα απο τη πλαιότερη σλάβικη της ονομασία. Κατά τον Γερμανό Μαξ Βάσμερ, το όνομα αυτό παράγεται από τα παλαιοσλαύικα Po και Dove που σημαίνει κατά μήκος κοιλάδος. Κατ' άλλη εκδοχή ίσως να παράγεται από το Ρουμάνικο Πόδος δηλαδή το “πέρασμα ή το γεφύρι” λόγω του ποταμού Αχελώου. Στα Σέρβικα σημαίνει τόπος κυνηγιού. Πιθανολογείται ότι στον τόπο που βρίσκεται το χωριό, βρίσκονταν και αρχαιότερος οικισμός. Ενώ στη γύρω περιοχή έχουν βρεθεί επίσης αρχαία ευρήματα.

Η Γουριά

Η Γουριά κτισμένη στην όχθη της αιτωλικής πλευράς των Οινιαδών, κατοικήθηκε για πρώτη φορά περί τον 16ο αιώνα, όταν κάποιες οικογένειες εγκαταστάθηκαν στο πέρασμα της σε ένα λόφο, ύψωμα, πάνω στο οποίο έχει αναπτυχθεί σήμερα το κεντρικό τμήμα του χωριού. Το όνομα της Γουριάς σύμφωνα με τον λαογράφο και ιστορικό Κώνστα που γεννήθηκε και έζησε εκεί προέρχεται απο το Αρβανίτικο Γκούρ ή Γκούρε που σημαίνει πετρώδες μέρος ή τη σλαβική λέξη Γκόρα που σημαίνει Βουνό, Λόφος, Βράχος, Υπερηψωμένο Έδαφος.

Η Μαγούλα

Η Μαγούλα κτισμένη στην Αιτωλική όχθη του Αχελώου, νοτίως του Νεοχωρίου, είναι παλαιός οικισμός, που κατοικούνταν σίγουρα ήδη απο τον 17ο αιώνα και το όνομα της στην αρβανίτικη διάλεκτο σημαίνει παρομόιως ύψωμα γής, σωρό χώματος και χαμηλό λόφο. Πιθανώς να ονομάστηκε έτσι κατά τον ύστερο Μεσαίωνα καθώς ήταν ένα ασφαλές σημείο ανάμεσα στους απέραντους βαλτότοπους του κάτω ρου του Αχελώου το οποίο εξαιτίας αυτού του γνωρίσματος επιλέχθηκε για ίδρυση οικισμού. Ενδεχομένως το όνομα του χωριού να σχετίζεται και με τον πρότερο οικισμό της Μαγούλας στην όχθη απέναντι απο την Κατοχή ο οποίος καταστράφηκε απο το Ποτάμι και εγκαταλείφθηκε.

Η Μάστρο ή Μάστρου

Ίσως το χωριό με το πιο δυσνόητο όνομα καθώς ως ώρας δεν έχει βρεθεί ακριβής ετυμολογία για το πώς προήλθε η ονομασία Μάστρο ή Μάστρου. Η δημιουργία του οικισμού τοποθετείται στα μέσα του 17ου αιώνα. Οι πρώτοι οικιστές έχτισαν το χωριό τους στον ομώνυμο λόφο, κοντά στα ερείπια του αρχαίου Παιανίου. Ενώ νοτίως της Μάστρου με κατεύθυνση προς την Κατοχή πιθανολογείται ότι εκτείνονταν η μεσαιωνική Πόλη Αχελώος που μετά την ομώνυμη μάχη που έλαβε χώρα εκεί το 1359 μεταξύ των Αλβανικών Στρατευμάτων και τις δυνάμεις του Δεσποτάτου της Ηπείρου υπό τον Νικηφόρο Β' Ορσίνι παρήκμασε και στη συνέχεια καταστράφηκε απο την ορμητική ροή του ποταμού Αχελώου. Ίσως το όνομα της Μάστρου να συνδέεται με το γεγονός της οικοδόμησης του νέου οικισμού απο εναπομείναντες κατοίκους ή νέους οικιστές. Στη μεσαιωνική ελληνική το Μάστρο συνόδευε αρσενικά ονόματα και σήμαινε Μάστορας – Τεχνίτης.

Το Νεοχώρι

Το πιο σύγχρονο απο τους οικισμούς των Οινιαδών, η κωμόπολη του Νεοχωρίου, διαθέτει και αυτονόητη προέλευση όσον αφορα την ονομασία του. Που δεν είναι άλλη απο αυτή του “νέου χωριού”, του “νέου οικισμού”. Στην τοπική ντοπιολαλιά προφέρεται (ή και γράφεται) και ως Νιοχώρι ή Νιχώρ(ι). Η δημιουργία του οικισμού τοποθετείται στα μέσα του 17ου αιώνα· οπότε και κάποιοι διερχόμενοι (κυνηγημένοι ίσως από τον τόπο τους) με προορισμό την Πελοπόννησο όπου σκόπευαν να μετεγκατασταθούν, όταν έφτασαν στην περιοχή τη θεώρησαν αρκετά καλό σημείο για εγκτάσταση·και καθώς δεν έγιναν δεκτοί με ιδιαίτερα φιλικό τρόπο από τους κατοίκους των ήδη υπάρχοντων χωριών της περιοχής, έχτισαν ένα νέο χωριό σε χαμηλότερη κοντινή τοποθεσία. Ενώ αργότερα λόγω του εύφορου κάμπου και του εμπορίου, άρχισαν να συρρέουν στο Νεοχώρι όπως και στη γειτονική Κατοχή άνθρωποι απο τα Επτάνησα και τη γύρω περιοχή προκειμένου να αναζητήσουν καλύτερες συνθήκες βιοπορισμού με αποτέλεσμα την γρήγορη ανάπτυξη του οικισμού. Τα πρώτα χρόνια της ύπαρξης του Ελληνικού κράτους δε, το Αιτωλικό τμήμα των σύγχρονων Οινιαδών, δηλαδή η Παραχελωίτιδα με έδρα το Νεοχώρι, βρέθηκε ήδη απο το 1829 στα πρώτα όρια της νεοσύστατης εθνικής εστίας ενώ το Ακαρνανικό Τμήμα της Οινιάδος, με έδρα την Κατοχή βρέθηκε εκτός μέχρι και το 1832 οπότε και με τη Συνθήκη της Κωνσταντινουπόλεως αποδόθηκε στο Ελληνικό Κράτος. Συνεπώς ο Αχελώος υπήρξε και σύνορο για μερικά έτη μεταξύ Ελλάδας και Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Πολλοί που κατάφεραν εκείνα τα χρόνια να περάσουν το σύνορο, είτε ως φυγάδες, είτε εμπλεκόμενοι σε Βεντέτες, είτε θέλοντας να μετεγκατασταθούν ξεκινώντας μία νέα ζωή, εγκαταστάθηκαν στο νέο οικισμό που διαμορφώθηκε σταδιακά στο σημερινό Νεοχώρι.

Εκ του Γραφείου Τύπου «Οινιαδών Ανάπτυξις»

Κατηγορία Θέματα (Τοπικής) Ιστορίας

Ετικέτες

ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ ΙΣΤΟΡΙΑ

Διαβάστε περισσότερα...

Τρίτη, 04 Φεβρουαρίου 2025 19:09

Ο λαϊκός μύθος με την ερωτευμένη κυρά του κάστρου της Πλευρώνας που έσφαξε όλα τα κοκόρια

Η αρχαία Πλευρώνα βρίσκεται στους νοτιοδυτικούς πρόποδες της οροσειράς του Αρακύνθου και αποτελεί από τα σημαντικότερα μνημεία της Αιτωλοακαρνανίας.

Εκεί ορθώνεται επιβλητικό το κάστρο, αλλά και το αναστηλωμένο αρχαίο θέατρο που έχει μοναδική θέα προς προς τη θάλασσα.

Η ύπαρξη της πόλης καταγράφεται από τον Όμηρο, ενώ ο λαϊκός μύθος με την ερωτευμένη κυρά του κάστρου, ακόμα συγκινεί.

Η περιοχή πήρε το όνομά της από τον Πλευρώνα, ο οποίος ήταν γιος του γενεάρχη της Αιτωλίας, Αιτωλού. Για αυτήν είχε γράψει ο Όμηρος στην Ιλιάδα, λέγοντας ότι είχε προσφέρει πλοία μαζί με τους Αιτωλούς στην Τροία.

Αρχικά, βρισκόταν στους λόφους Γυφτόκαστρο και Πετροβούνι, 2 χιλιόμετρα από το Μεσολόγγι. Σύμφωνα με τον γεωγράφο και φιλόσοφο Στράβωνα, η πόλη καταστράφηκε το 234 π.Χ. από τον Δημήτριο Β’ τον Μακεδόνα.

Γιατί η Νέα Πλευρώνα ονομάστηκε «Κάστρο της Κυρά Ρήνης»

Η Νέα Πλευρώνα χτίστηκε σε πιο ψηλό σημείο από την παλαιά πόλη και σήμερα έχει μείνει γνωστή με την ονομασία «Κάστρο της Κυρά Ρήνης». Σύμφωνα με την παράδοση, η κυρά Ρήνη αγαπούσε τον βασιλιά Ανήλιαγο. Την επισκεπτόταν κάθε βράδυ και έφευγε πριν ξημερώσει.

Η κυρά Ρήνη είχε αμφιβολίες, αν εκείνος την αγαπούσε εξίσου. Θεωρούσε περίεργο που δεν τον συναντούσε το πρωί. Έτσι, έδωσε διαταγή να σφάξουν όλους τους κόκορες, για να μην λαλήσουν το ξημέρωμα.

Όταν την συνάντησε ξανά, η ώρα πέρασε χωρίς να το καταλάβει. Όταν ο Ανήλιαγος κατάλαβε πως ήταν πρωί, έτρεξε να προλάβει να πάει στο κάστρο του, πριν ανατείλει ο ήλιος.

Με τις πρώτες ηλιαχτίδες ο βασιλιάς μαρμάρωσε και χάθηκε για πάντα

Η οχύρωση της αρχαίας πόλης

Η Νέα Πλευρώνα ήταν οχυρωμένη με τείχος 2.360 μέτρων. Η θέση της ήταν εξαιρετικά προνομιακή, καθώς μπορούσε να ελέγχει όλη τη λιμνοθάλασσα του Μεσολογγίου.

Στο υψηλότερο σημείο υπήρχε η Ακρόπολη, η οποία ήταν ξεχωριστά οχυρωμένη. Οι ιστορικοί πιθανολογούν ότι ήταν αφιερωμένη στην Αθηνά Αρακυνθία.
Το τείχος της είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα της αιτωλικής οχύρωσης και μεγάλο μέρος του διασώζεται μέχρι και σήμερα. Η πόλη ως προς την αρχιτεκτονική της ακολούθησε εν μέρει το ιπποδάμειο σύστημα. Υπήρχε αγορά και δημόσια κτίρια, που δεν έχει εξακριβωθεί ποια ήταν η χρήση τους.

Οι αρχαιολόγοι βρήκαν επίσης δεξαμενή, βάθρα αγαλμάτων και εξέδρες. Τα νεκροταφεία της Νέας Πλευρώνας είχαν μεγαλοπρεπή μνημεία «μακεδονικού» τύπου.

Το θέατρο της Νέας Πλευρώνας

Από τα πιο θαυμαστά δημόσια οικοδομήματα της πόλης είναι το θέατρο, το οποίο χρονολογείται τον 3ο αιώνα π.Χ. Είναι κτισμένο στο δυτικό τείχος του οχυρού, πλησίον της κεντρικής πύλης.

pleyrona 2

Πλευρώνιοι και Καλυδώνιοι με αρχηγό το Θόα, γιο του τότε βασιλιά της Πλευρώνας Ανδραίμονα, με 40 πλοία συμμετείχαν στην εκστρατεία των Ελλήνων εναντίον της Τροίας. Πηγή αεροφωτογραφίας Above View…

Είχε προσκήνιο δύο ορόφων, το οποίο συνδεόταν με έναν κοντινό πύργο και λειτουργούσε ως αποδυτήριο. Το κοίλο είχε κατασκευαστεί εν μέρει από τον βράχο στον οποίο είχε χτιστεί το θέατρο. Η ορχήστρα έχει διάμετρο 11,60 μέτρα και είχε κατασκευαστεί με πατημένο χώμα στο έδαφος.

Πρόκειται για ένα από τα πιο ενδιαφέροντα θέατρα της Αιτωλίας, τόσο λόγω της μοναδικής θέας που προσφέρει προς την πεδινή παραλιακή ζώνη στα δυτικά του Μεσολογγίου, όσο και λόγω μιας σημαντικής κατασκευαστικής ιδιαιτερότητας που παρουσιάζει.

Σύμφωνα με το αρχαιολόγο Λ. Κολώνα, , το προσκήνιό του έχει διαταχθεί μπροστά και σε επαφή με το τείχος, το κοίλο βλέπει προς τα δυτικά, ενώ τη λειτουργικότητα της σκηνής του θεάτρου συμπληρώνει ένας πύργος, που βρίσκεται σε επαφή με αυτή καθώς και οι εκατέρωθεν πτέρυγες του τείχους.

Από τον πύργο αυτό και προφανώς από τον υπόγειο-ισόγειο χώρο του προσκηνίου, ήταν δυνατή η έξοδος από το τείχος μέσω μικρής πυλίδας που βρίσκεται στη βόρεια πλευρά του.

Το 1898, μέρη του θεάτρου μελέτησαν οι Ρ. Χέρζογκ και Ε. Ζίμπαρθ, ενώ ολοκληρωμένη έρευνα έκανε το 1931 ο Ε. Φιχτερ.

Νεότερες ανασκαφές έγιναν το 2002 υπό το έργο «Προστασία, έρευνα και ανάδειξη τριών αρχαίων πόλεων του Νομού Αιτωλοακαρνανίας : Πλευρώνα – Οινιάδες – Πάλαιρμος», με πρόεδρο της Επιστημονικής Επιτροπής τον Δρ. Λάζαρο Κολώνα, Επίτιμο Γενικό Διευθυντή Αρχαιοτήτων & Πολιτιστικής Κληρονομιάς του ΥΠΠΟΑ.

Το θέατρο αποκαταστάθηκε από το υπουργείο Πολιτισμού, την Εφορεία Αρχαιοτήτων Αιτωλοακαρνανίας και την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας. Έγινε στερέωση, συντήρηση, αναστήλωση στο κοίλο, τους αναλημματικούς τοίχους, την ορχήστρα, τις παρόδους, το σκηνικό οικοδόμημα, τον αποχετευτικό αγωγό και στον πύργο του θεάτρου. Τον Αύγουστο του 2023 επαναλειτούργησε.

Δείτε την εικόνα του κάστρου και του θεάτρου από ψηλά στο βίντεο του συνεργάτη μας Βαγγέλη Τσάκαλου στο κανάλι του Above View:

mixanitouxronou.gr

Κατηγορία Θέματα (Τοπικής) Ιστορίας

Ετικέτες

ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ ΙΣΤΟΡΙΑ

Διαβάστε περισσότερα...

Παρασκευή, 13 Δεκεμβρίου 2024 19:04

Η κρυμμένη ελληνική πόλη που τον βασιλιά της δεν έπρεπε να δει ποτέ ο ήλιος (www.reader.gr)

Η Ελλάδα κρύβει έναν θησαυρό από ιστορίες, μυστήρια, θρύλους και παραδόσεις. Μέρη και ερείπια της χώρας υποδηλώνουν πως σε ορισμένες περιοχές έχουν συμβεί σπουδαία γεγονότα από την αρχαιότητα.

Μια περιοχή με πλούσια ιστορία που δεν είναι ευρέως γνωστή, είναι οι Οινιάδες. Πρόκειται για αρχαία πόλη στην Αιτωλοακαρνία που γνώρισε ακμή κατά την περίοδο των ελληνιστικών χρόνων.

Σήμερα στην περιοχή υπάρχει αρχαιολογικός χώρος που είναι προσβάσιμος για να γνωρίσει κανείς την ιστορία αυτού του τόπου.

Οι Οινιάδες, λοιπόν ήταν μια αρχαία πολιτεία με σημαντική ιστορία και στρατηγική θέση, που την περίοδο των ελληνιστικών χρόνων αποτελούσε τη δεύτερη ισχυρότερη πόλη των Ακαρνάνων μετά την Στράτο. Η πόλη Οινιάδες ήταν χτισμένη στη βόρεια όχθη του ποταμού Αχελώου.

Σήμερα, μπορεί να την εντοπίσει κανείς σε απόσταση πέντε χιλιομέτρων δυτικά του σημερινού χωριού Κατοχή.

Το γεγονός ότι βρισκόταν κοντά τις εκβολές του Αχελώου ήταν σημαντικό κθαώς αναπτύχθηκε η ναυσιπλοΐα και δημιουργήθηκε λιμάνι με εμπορική δραστηριότητα. Φτάνοντας εκεί μπορείς να δεις ό,τι έχει απομείνει από αυτό και να φανταστείς πώς ήταν η πόλη τότε, όσο ήταν ζωντανή.

Πέρα από την πολιτιστική και οικονομική ακμή που γνώρισε η πόλη, την αρχαία ελληνική πόλη συνοδεύει και μια παράδοση για το βασιλιά της.

Στο κάστρο του λόφου ζούσε ένας βασιλιάς ο οποίος λεγόταν Τρίκαρδος. Αυτός ο βασιλιάς είχε ένα πανέμορφο γιο, τον Ανήλιαγο, που δεν έπρεπε ποτέ να τον δει ο Ήλιος. Όταν ο Ανήλιαγο έγινε βασιλιάς, γνώρισε και αγάπησε την Κυρά-Ρήνη, η οποία κατοικούσε στον πύργο της στην αρχαία τότε πόλη της Αιτωλίας. Λέγεται λοιπόν, ότι κάθε νύχτα την επισκεπτόταν αλλά έφευγε πάντα πριν ξημερώσει…

Για την ιστορία, η Κυρά-Ρήνη ήταν κατά μια εκδοχή η σύζυγος του Ανδρόνικου Παλαιολόγου και κατ’ άλλη εκδοχή ήταν κόρη του Αλεξίου Γ’ Κομνηνού. Η Κυρά-Ρήνη, λοιπόν, επειδή ο βασιλιάς Ανήλιαγος δεν της έλεγε γιατί φεύγει πάντα τόσο πρωί, ζήλεψε και μια βραδιά αποφάσισε να τον εξαπατήσει ώστε να μην ακούσει τα κοκόρια και να μην αντιληφθεί το ξημέρωμα.

Έτσι έσφαξε όλα τα κοκόρια του πύργου με αποτέλεσμα ο Ανήλιαγος να μην ξυπνήσει έγκαιρα και να μείνει μέχρι αργά και να αντικρύσει τον ήλιο στο ποτάμι. Και κάπως έτσι, ο βασιλιάς Ανήλιαγος έσβησε για πάντα.

reader.gr

Κατηγορία Αφιερώματα στην Αιτωλοακαρνανία απο διάφορα ΜΜΕ

Ετικέτες

Διαβάστε περισσότερα...

Κυριακή, 08 Δεκεμβρίου 2024 18:07

Tα τεχνολογικά επιτεύγματα στη γη των Αιτωλών και Ακαρνάνων!

Δέος και θαυμασμό προκαλούν τα τεχνολογικά επιτεύγματα ενός πολεμοχαρούς και σκληροτράχηλου λαού σε σημαντικούς τομείς (λατομική, ναυπηγική, ναυσιπλοΐα, οικοδομική, γεωτεχνία, μηχανολογία, υδραυλικά έργα, κεραμουργία…), οι οποίοι κάλυπταν δραστηριότητές τους και ανάγκες τους που δεν μπορούσαν να ικανοποιηθούν με φυσικά μέσα!

Του Γιώργου Π. Μπαμπάνη

Την προηγούμενη Κυριακή (1 Δεκεμβρίου /2024) έπεσε στα χέρια μου ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον δισέλιδο αφιέρωμα του ΒΗΜΑscience με κεντρική επικεφαλίδα που είχε τίτλο «Πειραματική Αρχαιολογία». Οφείλω να ομολογήσω ότι με έβαλε στον ευχάριστο κόπο να το μελετήσω και να εντυπωσιαστώ για τη γνωστή- άγνωστη τεχνολογία και τις τεχνικές που εφάρμοζαν για να ξεπερνούν οι αρχαίοι Έλληνες τηφύση δίνοντας έτσι ένα κεφάλαιο της ιστορίας που παραμένει ομιχλώδες .

Ωστόσο, είναι και γοητευτικό καθώς, βλέποντας μιαν ιδιαίτερη τεχνική κατασκευή, παίρνουμε μία γεύση από την τεχνολογική ευφυΐα αυτών των ανθρώπων!

Η γκάμα των τεχνολογικών ανακαλύψεων των αρχαίων Ελλήνων κάλυπτε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας (λατομική, ναυπηγική, ναυσιπλοΐα, οικοδομική, γεωτεχνία, μηχανολογία, υδραυλικά έργα, κεραμουργία…).

Όλη αυτή η δραστηριότητα παρουσιάστηκε με τον ιδιαίτερο τρόπο και λάμψη στο 3ο Διεθνές Συνέδριο Αρχαίας Ελληνικής και Βυζαντινής Τεχνολογίας, το οποίο διοργανώθηκε πρόσφατα από την Εταιρεία Διερεύνησης της Αρχαιοελληνικής και Βυζαντινής Τεχνολογίας (ΕΔΑΒΥΤ) και το Κέντρο «Νόησις»

Στην έναρξη του συνεδρίου ο ομότιμος καθηγητής του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου ( ΕΜΠ) Θεοδόσιος Τάσιος εστίασε κατά προσέγγιση τι είναι η τεχνολογία; «Η τεχνολογία είναι η πρώτη αντίδραση του εγκεφάλου του ανθρώπου έναντι στην «κακία» της φύσης, έναντι, δηλαδή, των συνθηκών που τον απειλούσαν», για να συνεχίσει «Είναι μια πρώτη ενεργή παρέμβαση στον κόσμο – παρέμβαση που αλλοιώνει τον κόσμο: Θαυμάζω ένα ανθισμένο κλαρί, το κόβω όμως και το κάνω δόρυ. Σκοντάφτω σε μια πέτρα στον δρόμο μου, τη λαξεύω όμως και την κάνω μαχαίρι».

Σύμφωνα με τον έλληνα καθηγητή: «Χάρη στα επί χιλιάδες χρόνια θαυμαστά τεχνολογικά επιτεύγματα της ανθρωπότητας ωρίμασε και η γέννηση της επιστήμης στην Ιωνία του 5ου π.Χ. αιώνα». Εξηγώντας έτσι στο ένθετο ΒΗΜΑScience τη θέση ότι η τεχνολογία «γέννησε» την επιστήμη ο κ. Τάσιος σημείωσε:

«Οι άνθρωποι άρχισαν να ικανοποιούν τις ανάγκες τους που δεν μπορούσαν να ικανοποιηθούν με φυσικά μέσα. Άρχισαν, λοιπόν , να παράγουν καταστάσεις, προϊόντα, έργα και σιγά-σιγά μεγάλωναν οι κλίμακες αυτών των έργων (π.χ. αποξήρανση λιμνών στη Μυκηναϊκή Εποχή). Έτσι, άνοιγε το μυαλό τους, διαπίστωναν ότι μπορούσαν να παράγουν έργα χωρίς τη θεϊκή παρέμβαση. Και επιπλέον είχαν τρόπους να ελέγχουν την ορθότητα και αποτελεσματικότητα των έργων τους μέσω της νόησης.

Οπότε, χάρη στην πείρα που απέκτησε ο άνθρωπος μέσω του τεχνολογικού ενεργήματος, αισθάνθηκε ότι μπορούσε με τη λογική του να ελέγξει και την πορεία των φυσικών πραγμάτων. Σκέφτηκε δηλαδή ως αντικείμενο έρευνας να μην είναι τα δικά του δημιουργήματα (τεχνολογία) αλλά τα υφιστάμενα δημιουργήματα της φύσης. Αυτό όμως είναι επιστήμη! Αν με το μυαλό αρχίζουμε να ελέγχουμε τα πώς και τα γιατί μιας ομάδας γεγονότων ή πραγμάτων, αυτό είναι επιστήμη. Και γεννήθηκε επειδή υπήρξε το προηγούμενο της τεχνολογικής παραγωγής.

Συνέβη στην Ιωνία, συνέβη τον 5ο αιώνα, συνέβη στην Ελλάδα!».
Προς επίρρωση των λόγων του ο κ. Τάσιος επεσήμανε ότι «ο Πλάτων θαύμαζε τον Θαλή όχι ως μαθηματικό, αλλά ως μηχανικό (ο οποίος εξέτρεψε τα ρείθρα του ποταμού Αλυος για να περάσουν τα στρατεύματα του Κροίσου). Πράγματι, ο Θαλής πέτυχε εκτροπή ποταμού με τρία φράγματα και αυτό είναι μηχανική μεγάλης κλίμακας που μοιάζει με τα έργα της δημιουργίας».

Το φράγμα της Αλυζίας

Οφείλω να ομολογήσω ότι καθώς διάβαζα το άρθρο το οποίο προφανώς εστίαζε σε διάφορες τεχνολογίες των προγόνων μας, όπως ηελέπολις του Ποσειδωνίου που πρόκειται για ένα είδος στρατιωτικού εξοπλισμού ή για την κλειδαριά της Ελευθέρνας κ.α. αμέσως σκέφτηκα ότι στις εκατοντάδες αρχαίες πόλεις στη Γη των Αιτωλών και Ακαρνάνων, πέραν από τις εγκαταλελειμμένες οχυρώσεις, εντοπίζονται άραγε προηγμένα τεχνολογικά κατορθώματα που θα διευκόλυναν την ζωή τους;

Ένα από αυτά είναι αυτό το αρχαίο φράγμα της Αλυζίας που εντοπίζεται στη θέση ΄Γλώσσες¨ βορειοανατολικά του χωριού Βάρνακα. Πρόκειται για το μεγαλύτερο, πιο προηγμένο τεχνολογικά και πιο ξεκάθαρο δείγμα αρχαίου φράγματος σε όλη την ελληνική επικράτεια. Είναι κατασκευασμένο εξωτερικά με ογκόλιθους ασβεστολιθικής προέλευσης, ορθογωνίου σχήματος. Φτιάχτηκε για τη συγκράτηση των φερτών υλικών που ο χείμαρρος του Βάρνακα μετέφερε στην πεδιάδα του Μύτικα, δυσκολεύοντας την καλλιέργεια, αλλά και για άρδευση και ύδρευση της Αλυζίας.

Το συνολικό ύψος του φράγματος είναι 11μ Ο αναβαθμός αυτός ήταν υπερπηδητός από το χείμαρρο και έτσι καλύφθηκε από φερτά και από τις δύο πλευρές του. Στη δεύτερη φάση προστέθηκαν οι επόμενες δύο ή τρεις σειρές ογκολίθων, τμήμα επίσης υπερπηδητό από το χείμαρρο, αλλά χωρίς να έχει υποστεί ζημιές. Στο τρίτο στάδιο προστέθηκαν οι επτά σειρές ογκολίθων με ύψος πέντε μέτρων.

Στη νέα στέψη του φράγματος υπήρχε δίοδος εκτροπής των νερών του χειμάρρου και υπερχείλισης των πλημμυρικών παροχών πάνω από συμπαγή ασβεστολιθική μάζα στο αριστερό αντέρεισμα, ώστε να αποφεύγεται η υπερπήδηση του φράγματος. Ο υπερχειλιστής διαμορφώθηκε σταδιακά με διάβρωση του ασβεστολιθικού πετρώματος και τη δημιουργία βαθιάς εγκοπής που διευρύνθηκε κατά τόπους από τη ροή νερού και φερτών υλικών. Το εσωτερικό του φράγματος έχει αποκαλυφθεί τοπικά μετά από διάβρωση και απομάκρυνση των λίθων της επιφανειακής στρώσης, λόγω υπερπήδησης.

Το φράγμα της Αλυζίας είναι άριστα διατηρημένο πάνω από 2000 χρόνια, λόγω της αποτελεσματικής εκτροπής του χειμάρρου πάνω από την ασβεστολιθική μάζα του αριστερού αντιρείσματος, καθώς και εξαιτίας της αποτελεσματικής λειτουργίας του υπερχειλιστή για την παροχέτευση των πλημμυρικών παροχών. Η ροή του νερού πάνω στο πέτρωμα το διάβρωσε και έτσι σταδιακά σχηματίστηκε εγκοπή τριγωνικού σχήματος, με βάθος 6μ. και πλάτος στη στέψη 1,50μ. Λόγω της εκβάθυνσης της εγκοπής η ροή του χειμάρρου ακόμη και για πλημμμυρικές παροχές περιορίστηκε σε χαμηλά υψόμετρα, καθιστώντας ανέφικτη την υπερπήδηση του φράγματος, γεγονός που συνετέλεσε στη διατήρησή του μέχρι σήμερα.

Στις αρχαίες Οινιάδες το μοναδικό σχεδόν στον κόσμο αρχαίο καρνάγιο!

Οι νεώσοικοι εντοπίζονται στο νοτιοδυτικό άκρο της οχύρωσης του λιμανιού, στην οποία παρατηρείται η τοξωτή Πύλη και δεσπόζουν ο «κοκκινόπυργος», καθώς και τα ερείπια ενός δεύτερου μεγάλου σε μέγεθος πύργου που το προστατεύει. Στη δυτική πλευρά του λιμανιού υπήρχε ναός, πιθανώς αφιερωμένος στη Θεά Αθηνά Σωτήρα.

Ήταν ένα μεγάλο στεγασμένο κτήριο διαστάσεων 41Χ47 μ. και ύψους 11 μ. περίπου, του οποίου οι παρειές, το οπίσθιο τμήμα και το δάπεδο ήταν λαξευμένα στον φυσικό βράχο. Τις παρειές συμπλήρωνε η πολυγωνική οχύρωση, η οποία ενσωμάτωνε και περιέβαλλε κατά τις τρεις πλευρές το μνημείο, ενώ στη συνέχεια έφραζε την είσοδο του γειτνιάζοντος λιμανιού.

Στο τέλος των μακρών πλευρών του υψώνονταν πύργοι, οι οποίοι επικοινωνούσαν με δύο πύλες, που προφανώς εξασφάλιζαν την πρόσβαση από την αρχαία πόλη στους νεώσοικους και το λιμάνι. Το εσωτερικό του οικοδομήματος διαιρούσαν συμμετρικά έξι κιονοστοιχίες από δεκαεπτά αρράβδωτους κίονες, που στήριζαν δίρριχτες επιμήκεις στέγες. Μεταξύ των κιονοστοιχιών αναπτύσσονταν πέντε ισόχωρα κλίτη με λαξευτά σκαφοειδή και ανηφορικά προς το βάθος των νεωσοίκων δάπεδα. Πρόκειται για τις ράμπες στις οποίες σύρονταν τα πλοία στον υπόστεγο χώρο.

Το μνημείο πιθανότατα κατασκευάστηκε στις αρχές του 4ου αι. π.Χ., ενδεχομένως υπό την επιρροή και την υπόδειξη των Αθηναίων, οι οποίοι εξάλλου την εποχή αυτή εγκαθιστούν στρατιωτική βάση στις Οινιάδες, που χρησιμοποιούν ως ναυτικό ορμητήριο των επιχειρήσεών τους. Μετά την καταστροφή των νεωσοίκων περί τα τέλη του 3ου αι. π.Χ., κατασκευάστηκε μικρό ορθογώνιο κτήριο κοντά στο βόρειο κλίτος τους, το οποίο λειτούργησε μέχρι το τέλος της ελληνιστικής εποχής ως μικρό ναυπηγείο ή επισκευαστήριο πλοίων.

Είναι φανερό ότι η μέγιστη χωρητικότητα των νεώσοικων είναι πέντε τριήρεις ή μέχρι 20 πλοιάρια. Έτσι, δεν είναι δυνατόν οι νεώσοικοι να φιλοξενούσαν ολόκληρο στόλο. Είναι όμως, δυνατόν να ήταν καταφύγιο, για ορισμένα σκάφη είτε για επισκευές, είτε για μεγαλύτερη προστασία. Οι μεγάλες ομοιότητες που παρατηρούνται με αυτό της Ζέας μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι είναι πολύ πιθανό να κατασκευάστηκαν από τους Αθηναίους όταν αυτοί φύλαγαν στόλο τους εκεί, σαν βάση εξόρμησης γύρω στα 390 π. Χ. και μετέπειτα.

Επίσης , υπάρχει ένα σημαντικό οικοδόμημα, του οποίου ερείπια συναντάμε στο Νότιο άκρο της διχάλας του λιμανιού. Διακρίνουμε ερείπια επτά χώρων. Από αυτούς, τους χώρους οι δύο έχουν κυκλική άποψη και φέρουν πλακόστρωτο με κυκλικά διατεταγμένες σφηνοειδής και λουτήρες, ενώ στα Νοτιοδυτικά υπάρχει χώρος ψυκτηρίου.

Μεγάλη στέρνα νερού λαξευμένη σε τεράστιο βράχο στην Αρχαία Παλαιομάνινα!

Κι όμως η απέραντη αρχαία πόλη της Παλαιομάνινας που περιμένει εναγωνίως επιτέλους να εκδηλωθεί επιστημονικό και αρχαιολογικό ενδιαφέρον για την ανάδειξη και αξιοποίηση της εκτός από την επιβλητική “Αυλόπορτα”, τους πύργους και τις πύλες παρατηρούνται και ιδιαίτερες κατασκευές! Λίγο πιο κάτω από την ακρόπολη και στον χώρο, όπου διενήργησε ανασκαφές ο αρχαιολόγος και ομότιμος καθηγητής του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών από το 2006 έως το 2010 Βασίλης Λαμπρινουδάκης και αποκαλύφθηκε συγκρότημα δημόσιων κτιρίων με αγωγούς αποχέτευσης και ύδρευσης και άλλα, βρίσκεται μια τεράστια δεξαμενή λαξευμένη σε βράχο, την οποία οι ντόπιοι τη λένε “Στέρνα”, από τη βυζαντινή “Κινστέρνα” και η οποία εντυπωσιάζει για την τεχνική κατασκευής της και το βάθος της.

Μέχρι το καλοκαίρι του 1999 η εκπληκτική αυτή “Στέρνα” ήταν σκεπασμένη από δέντρα, θάμνους και χορτάρια και μπαζωμένη με πέτρες, χώμα και άλλα απορρίμματα. Με δαπάνη της Εταιρείας Φίλων των Μνημείων της Παλαιομάνινας αποκαλύφθηκε και αναδείχθηκε το εντυπωσιακό αυτό αρχαίο μνημείο. Πρόκειται για ένα σημαντικό έργο «υποδομής» της αρχαιότητας, το οποίο συνδυάζεται με τις δίδυμες «υδατοδεξαμενές», πάνω στην ακρόπολη. Σήμερα, η “Στέρνα” αυτή είναι σκεπασμένη από δέντρα, θάμνους και χώματα, όπως και πριν από 1999.

Παραθέτοντας τα παραπάνω είμαι σίγουρος ότι μπορεί να μου διαφεύγουν και κάποια άλλα τεχνολογικά κατορθώματα, ωστόσο είμαι σίγουρος ότι εκτός από τα οχυρά, τους ναούς , τα θέατρα κ.α. είμαι πεπεισμένος ότι η Γη των Αιτωλών και των Ακαρνάνων κρύβει μυστήριο και η σκαπάνη είναι η λύση για αυτό όπως έχουμε επισημάνει και σε άλλα κείμενα . Κρατάμε το γεγονός ότι οι αρχαίοι Έλληνες εκτός από ποίηση, θέατρο, δημοκρατία, φιλοσοφία και πιθανότατα, οι πρώτες λέξεις που μας έρχονται στον νου αν ερωτηθούμε για τα δώρα των αρχαίων προγόνων μας στον δυτικό πολιτισμό. Σπανίως όμως θα προσθέταμε στα παραπάνω και την τεχνολογία με την οποία άγγιξε τα όρια της τελειότητας και της μη πεπερασμένης σκέψης!

Πηγή: Discoveryaitoloakarnania Aνακαλύψτε την Αιτωλοακαρνανία

Κατηγορία Θέματα (Τοπικής) Ιστορίας

Ετικέτες

Διαβάστε περισσότερα...