WESTMEDIA CIRCLE SMALL

Κυριακή, 18 Απριλίου 2021 20:14

Το υφαντό σακούλι του τσοπάνη και του αγρότη…

Εικόνα: υφαντό σακούλι καθημερινής χρήσης

Φωτο: Μ. Αγγέλη

C:\Users\maria\Downloads\DSCF9117_pp.jpg

Γράφει η Μαρία Ν. Αγγέλη

Σακούλι: Αντικείμενο καθημερινής χρήσης για αγρότες και κτηνοτρόφους. Είναι μικρός σάκος από μάλλινο ύφασμα σε διάφορα χρώματα, συνήθως μαύρο και κόκκινο. Κρεμιέται από πλεχτό σχοινί που στερεώνεται στα δυο άκρα του στομίου και ονομάζεται σακουλόσκοινο, «σακλόσκοινο» στο ξηρομερίτικο ιδίωμα. Μέσα στο σακούλι μετέφεραν  οι τσοπάνηδες και oι αγρότες το ψωμί και τα λιτά τρόφιμα, τυρί, ντομάτες, κρεμμύδια κ.ά. Οι τσοπάνηδες επιπλέον μετέφεραν τον τυρολόγο1 με το τυρί, τα πρυοβολικά2 για το άναμμα φωτιάς, την καπνοσακούλα για κάπνισμα, το σουγιά, ένα μικρό χατζάρι, εργαλεία για πελέκημα ξύλων κ.ά. Διατηρώ στη μνήμη μου το σακούλι του τσοπάνη πατέρα κάποια καλοκαίρια. Τότε που το κατέβαζε από τον ώμο του, όταν επέστρεφε από τη βόσκηση, και έβγαζε από μέσα μερικά σύκα ή αχλάδια, «απίδια». Ήταν  ευχάριστη έκπληξη για μας τα παιδιά …

Η ύφανση του υφάσματος για την κατασκευή των σακουλιών γινόταν στον αργαλειό από τις γυναίκες... Υπήρχαν «πρόχειρα» και «καλά» σακούλια. Τα πρόχειρα με τον καιρό έχαναν το σχήμα και την ομορφιά τους, φθείρονταν και ξεχείλωναν, «σακούλιαζαν», όπως λέγανε. Γι’ αυτό μεταφορικά, όταν ένα φόρεμα από την πολλή χρήση χάνει τη φόρμα του και την καλή εφαρμογή του λένε: «σακούλιασε»! Τα καλά σακούλια χρησίμευαν για την αγορά προϊόντων στο κοντινό εμπορικό κέντρο. Ήταν σαν τσάντες της εποχής για ψώνια. Από την καλή ύφανσή τους διακρινόταν η νοικοκυροσύνη της γυναίκας. Γι’ αυτό η κάθε νοικοκυρά φρόντιζε να έχει περιποιημένα και καθαρά σακούλια.

Η Πανωραία, ξηρομερίτισσα γυναίκα, αφηγείται σχετικά: «Μια γυναίκα έγνεθε το μαλλί «κατεβατό», στριφτό κι αυτό, σαν την κάπα. Το στιμόνι τώρα δεν θυμάμαι, αν ήτανε μάλλινο ή ευρωπαϊκό το ’λεγαμε τότε. Γράψτο βαμπακερό. Το υφάδι ήταν μάλλινο. Το βάφανε κόκκινο και μαύρο. Και το σακλόσκοινο το ’πλεκαν τελευταία αυτό σαν πλεξίδα. Μισό κόκκινο μισό μαύρο και το ’πλεκαν. Στον αργαλειό κανόνιζανε οι γυναίκες τι φάρδος θα δώσνε. Το ίδιο και στα σακιά που πάηναμε στο μύλο τότε.

Μοναχά ο τσοπάνος είχε; Όλοι. Και στην πόλη πάηναμε με το σακούλι. Πού να τα ’βαναμε τα πράματα; «Πάρε και σακούλι», έλεγε η μάνα μ’ τ’ πατέρα μ,’ να μας φέρεις τα πράματα. Έπρεπε νάχεις το καλύτερο σακούλι, το καλύτερο σακί!

Το νοικοκυριό του το ’δειχνε ο καθένας ανάλογα με αυτό που κράταγε. Από μοναχή τ’ς η νοικοκυρά ήθελε να ’χει καθαρά σακιά να στείλει στο μύλο, να βάλει τ’ αλεύρι. Το ίδιο και σακούλια.

Χάλαγε το σακούλι; Ακόμα και για το βελανίδι το ’βαναμε εκεί. Μάζωναμε βελανίδι στο σακούλι μας. Τι λες παιδί μ’.

Μας σήκωνε η μάνα μ’ 3 η ώρα με το λυχνάρ,’ με τις βελόνες να πλέξουμε φανέλες και τσουράπια. Εγώ είχα φκιάξει με βελόνες φουστάνι μάλλινο. Πολύ ωραίο. Τσουράπια των ανδρών και δικά μας. Πού να ’βρισκαμε κάλτσες;

Κάπου έχω ακόμα ένα σακούλι. Είχα σακούλια προίκα. Το ’60 είχε ξυπνήσει ο κόσμος. Η δεκαετία του ’40 με ’50 ήτανε πολλή φτώχεια ο κόσμος. Όποιος είχε ζωντανά ήτανε ζωντανός. Δεν είχανε πίτουρα ο κόσμος να φκιάσνε…».

Η προφορική αφήγηση που «ακούσαμε» αναφέρεται στην κατασκευή, στη χρήση και τη σημασία του σακουλιού στην αγροτική κοινωνία…

1.Τυρολόγος

 Μικρός σάκος από δέρμα μικρού κατσικιού ή αρνιού. Γινόταν ειδική επεξεργασία από τον τσοπάνη για να το χρησιμοποιήσει για το τυρί του. Το τυρί και το ψωμί αποτελούσαν την καθημερινή διατροφή του κατά τη βόσκηση του κοπαδιού. Μόνο το βράδυ έτρωγε μαγειρεμένο φαγητό που του έφερνε η γυναίκα του.

2.Πρυοβολικά

Τα πρυοβολικά του τσοπάνη: πρυόβολος, ίσκα, στουρνάρι. Αυτά τα πρωτόγονα μέσα τα χρησιμοποίησαν οι άνθρωποι για το άναμμα φωτιάς μέχρι και το πρώτο μισό του εικοστού αιώνα… Μετά τα πρυοβόλια εκτοπίστηκαν.(Βλέπετε: Μ. Αγγέλη, «Ο πυροβόλος του Καζαντζάκη και ο πρυόβολος  του Πατέρα…», https://xiromeronews.blogspot.com/2020/04/blog-post_10.html).

Παροιμία: «Φασούλι το φασούλι γεμίζει το σακούλι». Η πολύ γνωστή παροιμία αναφέρεται στην αποταμίευση που πρέπει να κάνει ο άνθρωπος. 


Θα κλείσω με τους στίχους του Νάνου Βαλαωρίτη:

ΣΕ ΤΙ ΧΡΗΣΙΜΕΥΟΥΝ ΤΑ ΒΕΓΓΑΛΙΚΑ

Σε τι χρησιμεύουν οι ηδονές αφού τελειώνουν;

Έχω μια σκέψη που τη φυλάω σ’ ένα σακούλι

-Φασούλι το φασούλι

Γεμίζει το σακούλι, δε λένε;[…]

 

Τελευταία άρθρα

  • Prev
Η Ελληνική παραδοσιακή ζαχαροπλαστική, είναι στενά συνδεδεμένη με την πολιτιστική μας κληρονομιά και την Ελληνική φιλοξενία. Στο ορεινό ιστορικό χωριό Φουρνά Ευρυτανίας, συναντάμε την κα Ελένη, ...
24 Μαρτίου 2023
Φωτογραφίες του Βασίλη Κίσσα H Aγία Μαρίνα, αγαπημένο σημείο για τους κατοίκους της περιοχής, πάνω από την Καμαρούλα και μόλις λίγο έξω από την πόλη του Αγρινίου. Μέσα στα πεύκα, το εκκλησάκι ...
22 Μαρτίου 2023
Eικόνα: Μουσείο φωτογραφίας. Εκθεση με τίτλο «Πορτραίτα Ιστορίας, Βούλα Παπαιωάννου-Δημήτρης Χαρισιάδης 1940-1960- Έργα από τα φωτογραφικά αρχεία του Μουσείου Μπενάκη» ...
19 Μαρτίου 2023
Η Σαντορίνη “στέφθηκε” ως το πιο δημοφιλές ελληνικό νησί, με βάση τον αριθμό των διαδικτυακών αναζητήσεων, στην κατάταξη της Holidu με τα 20 πιο δημοφιλή ελληνικά νησιά, με τη Λευκάδα και την Κέρκυρα ...
18 Μαρτίου 2023
Το λαχανόψωμο είναι μια παραδοσιακή πίτα με χόρτα που αντί φύλλου χρησιμοποιούμε ένα χυλό από αλεύρι καλαμποκιού. Τη συναντάμε με μικρές παραλλαγές και διάφορες ονομασίες (πλαστός, μπλατσάρα, ...
17 Μαρτίου 2023
Η λίμνη Τριχωνίδα βρίσκεται στην Αιτωλοακαρνανία, στα ανατολικά της πόλης του Αγρινίου και αποτελεί τη μεγαλύτερη λίμνη στον ελλαδικό χώρο. Η σπάνια φυσική ομορφιά της, ο πληθυσμός των υδρόβιων ...
14 Μαρτίου 2023
Φωτο: Στατήρας του κοινού των Αιτωλών μετά την απόκρουση των Γαλατών. Παριστάνει γυναικεία μορφή που συμβολίζει την Αιτωλία να πατά σε γαλατικές ασπίδες. Του Λίνου Υφαντή. Στην αρχαία Αιτωλία ...
13 Μαρτίου 2023
Του Κώστα Σακαρέλου Στο προσκλητήριο της Εθνεγερσίας του 1821, βροντερό παρών έδωσε και το Κρίκελλο Ευρυτανίας, με δεκάδες απλούς στρατιώτες αλλά και με καπεταναίους, οι οποίοι, πλάι στους ...
11 Μαρτίου 2023
Μόλις 2,5 χιλιόμετρα βόρεια από το Μαραντοχώρι Λευκάδας, περίπου 30 λεπτά περπάτημα, βρίσκεται μέσα σε ένα τοπίο εκπληκτικής φυσικής ομορφιάς ανάμεσα από ελαιόδεντρα, η φυσική λίμνη του νησιού ...
10 Μαρτίου 2023
γράφει ο Κωνσταντίνος Σαμψών Το γύρισμα κινηματογραφικών ταινιών στο Αγρίνιο και την ευρύτερη περιοχή αποτελεί πλέον μια πραγματικότητα και οι παραγωγές αυτές καλούνται να αναδείξουν εκτός των ...
08 Μαρτίου 2023
Η Ευρυτανία αναδείχθηκε ιδιαιτέρως στο ταξιδιωτικό ρεπορτάζ των τελευταίων ετών κι ευτύχησε να αποκτήσει πολλούς καινούριους φίλους –ειδικά ανάμεσα στους λάτρεις του χειμερινού τουρισμού και των ...
07 Μαρτίου 2023
Ένα Ελληνικό Παραδοσιακό Πρωινό, σ΄έναν αυθεντικό τόπο ζωής όπως τα χωριά της Ευρυτανίας, είναι μια ανεπανάληπτη εμπειρία. Βρεθήκαμε στο Λημέρι Ευρυτανίας, καλεσμένοι του83χρονου παππού Ανδρέα και ...
06 Μαρτίου 2023