Σάββατο, 30 Ιανουαρίου 2021 14:16

Χρυσοβούνι : το χρυσό βουνό του Μαχαιρά | Λημέρι κλεφτών και τόπος βοσκών…

Εικόνα: Χρυσοβούνι, «Ξοβούνι» του Μαχαιρά Ξηρομέρου. Φωτο: Χ.Ν.Κουβέλης

ΑΓΓΕΛΗ ΜΑΡΙΑ ΘΑΛ

Γράφει η Μαρία Ν. Αγγέλη e-mail:Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

Το Χρυσοβούνι είναι ένα βουναλάκι που υψώνεται νοτιοδυτικά του Μαχαιρά Ξηρομέρου. Το όνομά του είναι σύνθετο: χρυσό + βουνό!

Προέλευση του ονόματος

Για την ονομασία του υπάρχουν διάφορες εκδοχές:

Α. Μια παράδοση αναφέρει: Στα χρόνια της τουρκοκρατίας λημέριαζαν σ’ αυτό πολλοί κλέφτες, όπως οι Καλιακουδαίοι, Στερνουλαίοι, Κουτσπυραίοι κ.ά. Μια φορά οι Κουτσπυραίοι καταδιωκόμενοι από τους Τούρκους κατέφυγαν στο βουναλάκι για να γλυτώσουν. Έμειναν τέσσερις πέντε μέρες. Όταν οι Τούρκοι ανακάλυψαν το λημέρι τους, για να μην τους πιάσουν, έφυγαν. Πριν φύγουν όμως, πήραν ένα μεγάλο κουδούνι, έβαλαν μέσα το χρυσάφι που είχαν και αφού έσκαψαν, το παράχωσαν μέσα στη γη. Με την ελπίδα ότι θα το ξαναβρούν…(Βλέπετε: Μ.Φ. Καραμεσίνη, Λαογραφικά Ξηρομέρου Ακαρνανίας,2008).
Υπάρχουν τοποθεσίες πάνω στο βουνό που έχουν πάρει τα ονόματά τους από τους κλέφτες που είχαν εκεί τα λημέρια τους. Είναι το Κουτσπυρό, το άλλοτε λημέρι των Κουτσπυραίων, του Στέρνουλα, λημέρι των Στερνουλαίων, του Καλιακούδα, λημέρι τωνΚαλιακουδαίων…

Β. Άλλη εκδοχή: Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας οι κάτοικοι του χωριού για να σώσουν τα χρυσά τους τα έκρυψαν σε ένα μέρος του βουνού. Όρισαν ως σημείο κρύπτης ένα μέρος από όπου φαίνεται το καμπαναριό της τότε εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου. Η σημερινή εκκλησία θεμελιώθηκε το 1929.(Βλέπετε: Μαρία Ν. Αγγέλη, «Μαχαιράς Ξηρομέρου Αιτωλοακαρνανίας: Ο τόπος και οι άνθρωποι…», Αgriniobestof.gr). Έτσι θα μπορούσαν μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους να τα ξαναβρούν.

Γ. Διηγούνται ακόμα κάποιοι υπερήλικες ότι τα δόντια των ζώων που βόσκουν σ’ αυτό το μέρος και οι χαίτες των αλόγων αστράφτουν τη νύχτα. Το κιτρίνισμα των δοντιών, το «χρύσωμα» τόσο στο Χρυσοβούνι όσο στη Χρυσοβίτσα, λένε οι ντόπιοι, ότι οφείλεται σ’ ένα χορτάρι που φυτρώνει στα μέρη αυτά κι έχει την ιδιότητα να κιτρινίζει τα δόντια. Πιθανόν γι’ αυτό το «χρυσαφί» χρώμα των δοντιών το ονόμασαν Χρυσοβούνι…

Δ. Πιθανή εκδοχή: Είναι αλήθεια ότι το βουναλάκι αυτό παρέχει πολύ καλή βοσκή για τα κοπάδια κυρίως γιδιών. Έχει πουρνάρια, φιλίκια, κουμαριές, αγριλιές, κοκορεφτιές, κ.ά. Ευλογημένος, χρυσός τόπος για την κτηνοτροφία που κάποτε ανθούσε στο χωριό. Ίσως γι’ αυτό του έδωσαν το ωραίο όνομα. Συνηθίζεται να χρησιμοποιείται στο Ξηρόμερο το επίθετο «χρυσός» ως «υπερθετικός βαθμός» του καλός! Αποδίδει δηλ. σε μέγιστο βαθμό την καλή ιδιότητα κάποιου προσώπου ή πράγματος… Για παράδειγμα: χαρακτηρίζουν ως «χρυσή γυναίκα» κάποια που είναι εξαιρετικά καλή! Κάτι ανάλογο μπορεί να έγινε και στην περίπτωση του βουνού…

Οι Μαχαιριώτες βέβαια το αποκαλούν «Ξοβούνι»! Το α συνθετικό της λέξης, δηλαδή το «χρυσό», στο ξηρομερίτικο ιδίωμα μετατρέπεται σε «ξο». Όπως για παράδειγμα: η έκφραση «χρυσό μου» γίνεται «ξο μου», η χρυσαφένια γίνεται «ξαφένια», η Χρυσούλα «Ξούλα», ο Χριστόφορος «Ξτόφορος», η Χρυσοβίτσα γίνεται «Ξοβίτσα» και άλλα…

Θυμάμαι, κάθε φορά που πνιγόμουνα από βήχα, μου έλεγε η μάνα: «Ξτός (Χριστός) πηδάκι μ’!»

Στις πλαγιές αυτού του βουνού βόσκησαν πολλά γιδοκόπαδα του Μαχαιρά και στα μονοπάτια του σεργιάνισαν όλοι οι τσοπάνηδες του χωριού. Ανάμεσά τους και ο πατέρας μου Νίκος Αγγέλης. Κανένας από αυτούς δε βρήκε τον κρυμμένο θησαυρό των κλεφτών ή έστω των παλιών κατοίκων του χωριού!

Σήμερα μένουν τα τοπωνύμια που διασώζουν την παράδοση για τους ονομαστούς κλέφτες της περιοχής. Και το καλό, το χρυσό βουνό θυμίζει στους νεότερους ότι έθρεψε στον κόρφο του τα κοπάδια του χωριού. Αντηχούσε κάποτε από τα κουδούνια, τα βελάσματα των ζώων και τα σφυρίγματα και τα σαλαγίσματα των τσοπάνηδων… Σήμερα τα γιδοκόπαδα σχεδόν έχουν εξαφανιστεί. Διατηρούνται όμως αρκετά προβατοκόπαδα… Διατηρείται ευτυχώς και η συλλογική μνήμη των κατοίκων που έχει τη δύναμη να ανασταίνει το παρελθόν…

Αυτά τα ελάχιστα για το μικρό βουνό με το χρυσό όνομα!

Τελευταία άρθρα

  • Prev
Στην Ηπειρωτική Ελλάδα & τη Ρούμελη, συναντάμε εκπληκτικά έργα τέχνης που αντέχουν στο χρόνο, από επιδέξιους μαστόρους της πέτρας, τα οποία συνδυάζουν αρμονικά το περιβάλλον με την πολιτιστική ...
01 Απριλίου 2023
Ένα δείγμα της ομορφιάς που μας περιβάλλει Ένα ξεχωριστό πέρασμα από την λίμνη Τριχωνίδα στο γεφύρι Αρτοτίβας Σελίδα Facebook: KDrone Hellas
27 Μαρτίου 2023
Το γεφύρι του Μπαλτά στην Ευρυτανία, που είναι γνωστό και σα «γεφύρι στα Διπόταμα», βρίσκεται χτισμένο πάνω στον Τρικεριώτη ποταμό, από το 1893 περίπου. Από τότε και μέχρι το 1993, αποτελούσε το ...
26 Μαρτίου 2023
Η Ελληνική παραδοσιακή ζαχαροπλαστική, είναι στενά συνδεδεμένη με την πολιτιστική μας κληρονομιά και την Ελληνική φιλοξενία. Στο ορεινό ιστορικό χωριό Φουρνά Ευρυτανίας, συναντάμε την κα Ελένη, ...
24 Μαρτίου 2023
Φωτογραφίες του Βασίλη Κίσσα H Aγία Μαρίνα, αγαπημένο σημείο για τους κατοίκους της περιοχής, πάνω από την Καμαρούλα και μόλις λίγο έξω από την πόλη του Αγρινίου. Μέσα στα πεύκα, το εκκλησάκι ...
22 Μαρτίου 2023
Eικόνα: Μουσείο φωτογραφίας. Εκθεση με τίτλο «Πορτραίτα Ιστορίας, Βούλα Παπαιωάννου-Δημήτρης Χαρισιάδης 1940-1960- Έργα από τα φωτογραφικά αρχεία του Μουσείου Μπενάκη» ...
19 Μαρτίου 2023
Η Σαντορίνη “στέφθηκε” ως το πιο δημοφιλές ελληνικό νησί, με βάση τον αριθμό των διαδικτυακών αναζητήσεων, στην κατάταξη της Holidu με τα 20 πιο δημοφιλή ελληνικά νησιά, με τη Λευκάδα και την Κέρκυρα ...
18 Μαρτίου 2023
Το λαχανόψωμο είναι μια παραδοσιακή πίτα με χόρτα που αντί φύλλου χρησιμοποιούμε ένα χυλό από αλεύρι καλαμποκιού. Τη συναντάμε με μικρές παραλλαγές και διάφορες ονομασίες (πλαστός, μπλατσάρα, ...
17 Μαρτίου 2023
Η λίμνη Τριχωνίδα βρίσκεται στην Αιτωλοακαρνανία, στα ανατολικά της πόλης του Αγρινίου και αποτελεί τη μεγαλύτερη λίμνη στον ελλαδικό χώρο. Η σπάνια φυσική ομορφιά της, ο πληθυσμός των υδρόβιων ...
14 Μαρτίου 2023
Φωτο: Στατήρας του κοινού των Αιτωλών μετά την απόκρουση των Γαλατών. Παριστάνει γυναικεία μορφή που συμβολίζει την Αιτωλία να πατά σε γαλατικές ασπίδες. Του Λίνου Υφαντή. Στην αρχαία Αιτωλία ...
13 Μαρτίου 2023
Του Κώστα Σακαρέλου Στο προσκλητήριο της Εθνεγερσίας του 1821, βροντερό παρών έδωσε και το Κρίκελλο Ευρυτανίας, με δεκάδες απλούς στρατιώτες αλλά και με καπεταναίους, οι οποίοι, πλάι στους ...
11 Μαρτίου 2023
Μόλις 2,5 χιλιόμετρα βόρεια από το Μαραντοχώρι Λευκάδας, περίπου 30 λεπτά περπάτημα, βρίσκεται μέσα σε ένα τοπίο εκπληκτικής φυσικής ομορφιάς ανάμεσα από ελαιόδεντρα, η φυσική λίμνη του νησιού ...
10 Μαρτίου 2023