Κυριακή, 24 Μαϊος 2020 17:48

«ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΕΙΑ» | Λήξη των 9ων «Εορτών της Ανοίξεως και Αγώνων»

24 Μαΐου 1970
Κείμενο: Λευτέρης Τηλιγάδας

Τα «Παπαστράτεια – Εορτές ανοίξεως και Αγώνες», όπως ήταν ολόκληρος ο τίτλος τους, υπήρξε για την πόλη και την ευρύτερη περιοχή ο πιο ολοκληρωμένος πολιτιστικός θεσμός που έχει να παρουσιάσει η τοπική ιστορία της πόλης. Βέβαια είναι αρκετοί εκείνοι που θα σπεύσουν να πουν, ότι οι γιορτές αυτές «ήταν γιορτές για να τιμηθούν οι Παπαστραταίοι, που ρούφηξαν το μεδούλι της εργατικής τάξης της περιοχής», πως «τις στήριξε η χούντα των συνταγματαρχών με τους εντόπιους λοχαγούς της, κάτω και μέσα από το δόγμα “άρτος και θεάματα”», αλλά όλα αυτά, όπως θα αποδειχθεί και παρακάτω, είναι αλήθειες «τραβηγμένες από τα μαλλιά» και ποτέ μια αλήθεια «τραβηγμένη από τα μαλλιά» δεν είναι αλήθεια. Καταλήγει να είναι μια σειρά στείρων επικρίσεων μιας ακολουθίας καλά οργανωμένων πολιτιστικών και αθλητικών γεγονότων, τα οποία κατάφεραν να αποκτήσουν και να διατηρήσουν τον μεγαλύτερο βαθμό κοινωνικής όσμωσης και συναίνεσης που απέκτησαν ποτέ παρόμοια γεγονότα και να καθιερωθούν στην κοινωνική συνείδηση της πόλης ως ένας θεσμός ταυτόσημος του ονόματος της. Ας πάρουμε όμως την ιστορία από την αρχή.

Το έμβλημα των Παπαστρατείων
(Από το εξώφυλλο του προγράμματος των γιορτών την Άνοιξη του 1970. Αρχείο Φανής Καπνιάρη)


Η ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ

Βρισκόμαστε στο μέσον της δεκαετίας του ’40. Η χώρα κάτω από την Αγγλική επιρροή και μέσα από πολιτικές αβελτηρίες των ηγεσιών της, από τη μια, οδηγείτε σε εμφύλιο πόλεμο, και από την άλλη, η κοινωνία προσπαθεί να ανασυγκροτήσει τα δεδομένα της και να διεκδικήσει μικρές ανάσες ζωής από τον μπαμπούλα της «Λευκής τρομοκρατίας» που έχουν εγκαταστήσει στην ύπαιθρο οι ΜΑΥδες και οι συνεργάτες τους.

Μέσα σε αυτό το πολιτικό και ιστορικό περιβάλλον με βασιλικό διάταγμα (ΦΕΚ, τεύχος Α αρ. 4/24-10-1944) καθιερώνεται ο επίσημος εορτασμός της 28ης Οκτωβρίου, ως δεύτερη εθνική επέτειος της χώρας[1].

Εκείνα τα χρόνια στο Γυμνάσιο της πόλης υπηρετεί ως καθηγητής της φυσικής Αγωγής, ο Κωνσταντίνος Χειμάρρας, ο οποίος τον Οκτώβριο του 1946, με την ευκαιρία του τρίτου επίσημου εορτασμού της επετείου της 28ης Οκτωβρίου, διοργανώνει στην πόλη του Αγρινίου μαθητικούς αγώνες στίβου, με την επωνυμία «ΑΓΡΙΝΙΑ». Το ίδιο πραγματοποιεί πέντε μήνες αργότερα, το Μάρτη του 1947, κατά την ημέρα εορτασμού της επετείου της επανάστασης του 1821, δίνοντας στους αγώνες αυτούς την επωνυμία «ΠΑΝΑΙΤΩΛΙΑ». Και οι δύο αυτοί αθλητικοί αγώνες βρίσκουν μεγάλη απήχηση στο κοινό της πόλης και το γεγονός αυτό ωθεί τον Χειμμάρα να αναλάβει την πρωτοβουλία για την ίδρυση Αθλητικού Σωματείου, το οποίο θα ασχολείται με τον κλασικό αθλητισμό. Αυτή του την προσπάθεια την συμμερίζονται πολλές προσωπικότητες του Αγρινίου και έτσι εκείνη τη χρονιά (1946) δημιουργείται η Γυμναστική Εταιρεία Αγρινίου (Γ.Ε.Α.), η οποία αναλαμβάνει την οργάνωση των δύο παραπάνω αθλητικών γεγονότων στην πόλη μέχρι το 1955.

Αναμφίβολα τα χρόνια εκείνα ήταν και δύσκολα και εμφύλια, αλλά η ένταξη των αγώνων αυτών στα ιδεολογικοπολιτικά αφηγήματα της εποχής τους, θεωρώ ότι βρίσκεται μακριά από τις προθέσεις των διοργανωτών τους.

Η ΙΣΤΟΡΙΑ

Τον Απρίλιο του 1955 το Δ.Σ. της Γυμναστικής Εταιρείας συνεδρίασε στα γραφεία του Συνεταιρισμού Καπνοπαραγωγών Ζαπαντίου στο ισόγειο της οικίας Καρακίτσου (Παπαϊωάννου 12) υπό την προεδρεία του Παναγιώτη Τρουπιώτη, ο οποίος ήτνα υπάλληλος του ΙΚΑ και πρόεδρος του Πανελληνίου Συλλόγου των Υπαλλήλων του συγκεκριμένου κοινωνικού ιδρύματος. Στη συνεδρίαση αυτή παρευρίσκονταν, ως ακροατής και ο Νίκος Γράψας, ο οποίος βρήκε την ευκαιρία να προτείνει την καθιέρωση ενός αθλητικού και πολιτιστικού θεσμού στο πρότυπο των «Μαραγκοπουλείων»[2], που γινόταν στην Αχαϊκή πρωτεύουσα. «Τότε πρότεινα», αναφέρει ο ίδιος σε εκτενές άρθρο του στην εβδομαδιαία εφημερίδα του Αγρινίου ΜΑΧΗΤΗΣ[3], «ο θεσμός να φέρει την ονομασία ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΕΙΑ […] επειδή από μικρός θαύμαζα τα Παπαστράτεια Εκπαιδευτήρια που ήταν από τα καλύτερα της εποχής τους με τον τεράστιο αύλειο χώρο και πλαισιωμένα από το μεγάλο, πανέμορφο και καλοδιατηρημένο τότε Πάρκο, που ήταν όλα δωρεά των Αγρινιωτών Αφών Παπαστράτου».

Την πρότασή του την υιοθέτησε με ενθουσιασμό το Δ.Σ. του Συλλόγου και αποφάσισε τη διοργάνωση τους μετά από 15 μέρες, με μοναδικό κεφάλαιο εκείνη τη στιγμή τις 50 δραχμές που χρειαζόταν για βενζίνα το «μοτοσακό» του Κώστα Κολοβού για να μεταφέρει το μήνυμα της προκήρυξης και το πρόγραμμα των αγώνων στα αθλητικά σωματεία του νομού, που κλήθηκαν να συμμετάσχουν. Έγινε η σχετική διαφήμιση με φεϊγβολάν στην πόλη και στην εφημερίδα ΝΕΑ ΕΠΟΧΗ του Παναγιώτη Βλασόπουλου και όταν έφτασε η «ορισθείσα Κυριακή», το γήπεδο του Παναιτωλικού γέμισε από κόσμο, που ήρθε να απολαύσει τους αγώνες. «Η παρέλαση των αθλητών έγινε υπό τους ήχους γραμμοφώνου, την προσφώνησε έκανε ο Πρόεδρος του Συλλόγου Π. Τρουπιώτης και στη συνέχεια διεξήχθησαν οι αγώνες...»[4]. Τα έσοδα αυτών των πρώτων αγώνων για το Σύλλογο ήταν 1.720 δραχμές.

Την επόμενη χρονιά (1956) τα «Παπαστράτεια» δεν έγιναν. Στο γεγονός αυτό συνέβαλε καθοριστικά και η απουσία του Νίκου Γράψα από την πόλη, η οποία όμως για την καλή τύχη του θεσμού δεν ήταν για πολύ, αφού με την επιστροφή του και την ανάληψη της προεδρίας από τον ίδιο την μεθεπόμενη χρονιά ο θεσμός βρήκε το σταθερό βηματισμό του.

Τα δεύτερα «Παπαστράτεια» πραγματοποιήθηκαν το 1957 με εκατοντάδες συμμετοχές αθλητών από όλες τις πόλεις της Ελλάδας και χώρο διεξαγωγής τους το προαύλιο των Παπαστρατείων εκπαιδευτηρίων.

Τα τρίτα «Παπαστράτεια» έγιναν το 1958 στο γήπεδο του Παναιτωλικού κάτω από την λάμψη της καθιέρωση τους ως πανελλήνιες αθλητικές γιορτές με τη συμμετοχή σε αυτά των καλυτέρων αθλητών της χώρας και του συνόλου των καταξιωμένων αθλητικών σωματείων της επικράτειας.

Την επόμενη χρονιά (1959) τα «Παπαστράτεια», διευρύνουν το αθλητικό τους πλαίσιο εντάσσοντας στο πρόγραμμά τους αγώνες βόλεϊ και μπάσκετ, ποδηλατικούς αγώνες και αγώνες αυτοκινήτου. Παράλληλα στη διοργάνωση εντάσσονται πολιτιστικές εκδηλώσεις, όπως μουσικές συναυλίες, θεατρικές παραστάσεις, χορευτικές βραδιές (παραδοσιακών συγκροτημάτων και κλασικού μπαλέτου), εκθέσεις ζωγραφικής, βιβλίου, γραμματοσήμου, λαϊκής τέχνης, χαρακτικής, κεραμικής, ξυλογλυπτικής, χαλκογραφίας, παραστάσεις καραγκιόζη και κουκλοθεάτρου και διοργανώνεται φεστιβάλ ελληνικού τραγουδιού. Ταυτόχρονα, στον βασικό τίτλο τοποθετείται ο υπότιτλος «Εορτές Ανοίξεως και Αγώνες».

Όλη αυτή η εξέλιξη οδήγησε τα αμέσως επόμενα χρόνια οι προσκλήσεις των συμμετεχόντων αθλητών και καλλιτεχνών να ξεπεράσουν τη χιλιάδα και η Εταιρεία για τη φιλοξενία τους αναγκάστηκε να χρησιμοποιήσει ξενοδοχεία και καταλύματα όλων των μεγάλων πόλεων του νομού, αλλά και ακατοίκητα διαμερίσματα αγρινιωτών που προσφέρονταν από τους ιδιοκτήτες τους.

Ένα δείγμα αυτής της αθλητικής και πολιτιστικής κοσμογονίας που συνέβαινε στην πόλη του Αγρινίου αποτελούν οι σελίδες του προγράμματος των γιορτών του 1970, που ήδη αρχίσαμε να παρουσιάζουμε και που μας έδωσε η κ. Φανή Καπνιάρη, την οποία ευχαριστούμε δημόσια γι’ αυτό. Ας δούμε μερικές από αυτές

Το εισαγωγικό σημείωμα του προγράμματος

Α Ενότητα

Β Ενότητα

Γ. Ενότητα
(Κάντε κλικ πάνω στις φωτογραφίες για να τις δείτε μεγαλύτερες)

Όπως αναφέραμε και στον πρόλογο αυτής της ανάρτησης κατά καιρούς ακούσαμε πολλά για τα «Παπαστράτεια». Κυρίως αυτό που αναφερόταν και αναφέρεται πιο συχνά είναι ότι: α) «ήταν γιορτές της χούντας και γι’ αυτό καταργήθηκαν» και β) «ήταν γιορτές, που πλήρωναν οι Παπαστραταίοι για να γλυτώνουν τους φόρους». Και τα δύο θεωρούμε ότι καμία αλήθεια δεν έχουν με την πραγματικότητα.

Τα «Παπαστράτεια» ήταν γιορτές που οργάνωνε και υλοποιούσε η Γυμναστική Εταιρεία Αγρινίου... και μόνο, με τη βοήθεια όλων των φορέων και των κατοίκων της ευρύτερης περιοχής, που με τον «οβολό τους πλήρωναν το εισιτήριο των εκδηλώσεων, στις οποίες συμμετείχαν, για 27 χρόνια περίπου. Στο πλαίσιο αυτών των εκδηλώσεων το Αγρίνιο, όπως θα δείτε και στις σελίδες που αναρτήσαμε, είχε την ευκαιρία να δει το έργο μεγάλων δημιουργών της τέχνης όπως η Έλλη Λαμπέτη (Α Ενότητα), ο Θόδωρος Αγγελόπουλος, ο Παντελής Βούλγαρης, ο Θόδωρος Μαραγκός, (Β Ενότητα... και μάλιστα το 1970, καταμεσής δηλαδή της Χούντας), τον Μάνο Κατράκη, το Θέατρο Τέχνης, αλλά και να τους ακούσει μάλιστα να μιλάνε εκ του σύνεγγυς γι’  αυτό. Δεν ξέρω πόσες πόλεις της χώρας είχαν αυτή τη δυνατότητα εκείνη την εποχή.

Όπως αναφέρει ο Γράψας[5], όλα τα χρόνια της λειτουργίας της Γυμναστικής Εταιρείας η επιχορήγηση προς αυτή του οίκου Παπαστράτου ποτέ δεν ξεπέρασε το 3-7% του ετήσιου προϋπολογισμού του συλλόγου.

Κλείνοντας αυτή την ανάρτηση να υπογραμμίσουμε ότι τα «Παπαστράτεια | Εορτές Ανοίξεως και Αγώνες», δεν ήταν ούτε χουντικές γιορτές, ούτε γιορτές του «καπιταλισμού». Ήταν διαφορετικού μεγέθους και υψηλής ποιότητας λαϊκές γιορτές, ισάξιες των οποίων, όπως αποδεικνύουν τα γενόμενα, δεν μπορεί να οργανώσει ξανά σήμερα.

---------------------------------------------------------------------------------

1. Η επέτειος της 28ης Οκτωβρίου γιορτάστηκε για πρώτη φορά στα χρόνια της Κατοχής. Στο κεντρικό κτίριο και στον προαύλιο χώρο του Πανεπιστημίου Αθηνών πραγματοποιήθηκε ο πρώτος εορτασμός στις 28 Οκτωβρίου 1941. Έγιναν ομιλίες από τους φοιτητές, ενώ μίλησε για την επέτειο την παραμονή και ο καθηγητής Κωνσταντίνος Τσάτσος, ο οποίος αρνήθηκε να κάνει μάθημα την ημέρα της επετείου με αποτέλεσμα να απολυθεί από το Πανεπιστήμιο (Δες, Σεφέρης Γιώργος, Πολιτικό Ημερολόγιο Α΄ (1935-1944), Εκδόσεις Ίκαρος, Αθήνα 1992, σελ. 40. ISBN 978-960-7233-02-8). Στην δεύτερη επέτειο (28/10/1942), ο εορτασμός έγινε στην Πλατεία Συντάγματος με πρωτοβουλία των οργανώσεων της ΕΠΟΝ και της ΠΕΑΝ, οι οποίες συνέχισαν να την γιορτάζουν μέχρι και την απελευθέρωση. | 2. Διήμεροι κολυμβητικοί αγώνες που πραγματοποιούνταν στην Πάτρα στη μνήμη του Βασίλη Μαραγκόπουλου, ο οποίος ανέπτυξε μεγάλη φιλανθρωπική δραστηριότητα και διετέλεσε μέλος της Παναχαϊκής και πρόεδρος του Ν.Ο. Πατρών. | 3. Νίκος Γράψας, «Παπαστράτεια» 1955-1982, Έμπνευση – Θεσμός – Τέλος, Μέρος Α, (αναδημοσίευση από παλιότερη δημοσίευση του Μαρτίου 2002), εβδομαδιαία εφημερίδα του Αγρινίου «Μαχητής», Τετάρτη 18 Απριλίου 2012, σελ. 9). | 4. Νίκος Γράψας, «Παπαστράτεια» 1955-1982, Έμπνευση – Θεσμός – Τέλος, Μέρος Α, ο.π., σελ. 9. | 5. Νίκος Γράψας, «Παπαστράτεια» 1955-1982, Έμπνευση – Θεσμός – Τέλος, Μέρος Δ, (αναδημοσίευση από παλιότερη δημοσίευση του Μαρτίου 2002), εβδομαδιαία εφημερίδα του Αγρινίου «Μαχητής», Τετάρτη 16 Μαΐου 2012, σελ. 9

Φωτογραφία εξωφύλλου: Παπαστράτεια 1970. Εκκίνηση του rallye. (Από το Αρχείο του Π. Μπαρδάκη στον οποίο ανήκει η φωτογραφία, και ανάρτησε ο Θανάσης Βαλαώρας στο προσωπικό του προφίλ στο fb, στις 4 Οκτωβρίου 2018, όπως μπορείτε να δείτε ΕΔΩ).

archeionagriniouemerologio.blogspot.com

Τελευταία τροποποίηση στις Δευτέρα, 19 Οκτωβρίου 2020 11:45

Τελευταία άρθρα

  • Prev
Ένα δείγμα της ομορφιάς που μας περιβάλλει Ένα ξεχωριστό πέρασμα από την λίμνη Τριχωνίδα στο γεφύρι Αρτοτίβας Σελίδα Facebook: KDrone Hellas
27 Μαρτίου 2023
Το γεφύρι του Μπαλτά στην Ευρυτανία, που είναι γνωστό και σα «γεφύρι στα Διπόταμα», βρίσκεται χτισμένο πάνω στον Τρικεριώτη ποταμό, από το 1893 περίπου. Από τότε και μέχρι το 1993, αποτελούσε το ...
26 Μαρτίου 2023
Η Ελληνική παραδοσιακή ζαχαροπλαστική, είναι στενά συνδεδεμένη με την πολιτιστική μας κληρονομιά και την Ελληνική φιλοξενία. Στο ορεινό ιστορικό χωριό Φουρνά Ευρυτανίας, συναντάμε την κα Ελένη, ...
24 Μαρτίου 2023
Φωτογραφίες του Βασίλη Κίσσα H Aγία Μαρίνα, αγαπημένο σημείο για τους κατοίκους της περιοχής, πάνω από την Καμαρούλα και μόλις λίγο έξω από την πόλη του Αγρινίου. Μέσα στα πεύκα, το εκκλησάκι ...
22 Μαρτίου 2023
Eικόνα: Μουσείο φωτογραφίας. Εκθεση με τίτλο «Πορτραίτα Ιστορίας, Βούλα Παπαιωάννου-Δημήτρης Χαρισιάδης 1940-1960- Έργα από τα φωτογραφικά αρχεία του Μουσείου Μπενάκη» ...
19 Μαρτίου 2023
Η Σαντορίνη “στέφθηκε” ως το πιο δημοφιλές ελληνικό νησί, με βάση τον αριθμό των διαδικτυακών αναζητήσεων, στην κατάταξη της Holidu με τα 20 πιο δημοφιλή ελληνικά νησιά, με τη Λευκάδα και την Κέρκυρα ...
18 Μαρτίου 2023
Το λαχανόψωμο είναι μια παραδοσιακή πίτα με χόρτα που αντί φύλλου χρησιμοποιούμε ένα χυλό από αλεύρι καλαμποκιού. Τη συναντάμε με μικρές παραλλαγές και διάφορες ονομασίες (πλαστός, μπλατσάρα, ...
17 Μαρτίου 2023
Η λίμνη Τριχωνίδα βρίσκεται στην Αιτωλοακαρνανία, στα ανατολικά της πόλης του Αγρινίου και αποτελεί τη μεγαλύτερη λίμνη στον ελλαδικό χώρο. Η σπάνια φυσική ομορφιά της, ο πληθυσμός των υδρόβιων ...
14 Μαρτίου 2023
Φωτο: Στατήρας του κοινού των Αιτωλών μετά την απόκρουση των Γαλατών. Παριστάνει γυναικεία μορφή που συμβολίζει την Αιτωλία να πατά σε γαλατικές ασπίδες. Του Λίνου Υφαντή. Στην αρχαία Αιτωλία ...
13 Μαρτίου 2023
Του Κώστα Σακαρέλου Στο προσκλητήριο της Εθνεγερσίας του 1821, βροντερό παρών έδωσε και το Κρίκελλο Ευρυτανίας, με δεκάδες απλούς στρατιώτες αλλά και με καπεταναίους, οι οποίοι, πλάι στους ...
11 Μαρτίου 2023
Μόλις 2,5 χιλιόμετρα βόρεια από το Μαραντοχώρι Λευκάδας, περίπου 30 λεπτά περπάτημα, βρίσκεται μέσα σε ένα τοπίο εκπληκτικής φυσικής ομορφιάς ανάμεσα από ελαιόδεντρα, η φυσική λίμνη του νησιού ...
10 Μαρτίου 2023
γράφει ο Κωνσταντίνος Σαμψών Το γύρισμα κινηματογραφικών ταινιών στο Αγρίνιο και την ευρύτερη περιοχή αποτελεί πλέον μια πραγματικότητα και οι παραγωγές αυτές καλούνται να αναδείξουν εκτός των ...
08 Μαρτίου 2023