WESTMEDIA CIRCLE SMALL

Δευτέρα, 02 Μαρτίου 2020 10:32

Κυρά Βγένα: Του..”Κίτσου η Μάνα” που έδωσε το όνομα της στη συγκεκριμένη κορυφή

Κυρά Βγένα-Κατελάνος. Φωτό: Γιάννης Γιαννακόπουλος

Του Λίνου Υφαντή,

Η Κυρά Βγένα είναι μία από τις κορυφές του Παναιτωλικού όρους που αντικρίζουμε από την πόλη μας το Αγρίνιο. Παλαιότερα που δεν υπήρχαν ψηλά κτίσματα στην πόλη, η Κυρά Βγένα “έκανε” πιο αισθητή την παρουσία της.

Το όνομα της Κυρά Βγένας προέρχεται από την τουρκοκρατία και συγκεκριμένα από ένα δημοτικό τραγούδι.

Μωρέ, του Κίτσου η μά- μωρέ η μάνα κάθουνταν
στην άκρη στο ποτάμι,
με το ποτά- μωρέ ποτάμι μάλωνε.

Με το ποτάμι μάλωνε και το πετροβολούσε.
–Ποτάμι για λιγόστεψε, ποτάμι στρίψε πίσω
για να περάσω αντίπερα, πέρα στα κλεφτοχώρια
πο ’χουν οι κλέφτες σύναξη οπόχουν τα λημέρια.

Τον Κίτσο τονε πιάσανε και παν να τον κρεμάσουν,
χίλιοι τον παν από μπροστά και δυο χιλιάδες πίσω
κι ολοξοπίσω πήγαινε η μαύρη του μανούλα.
Μοιρολογούσε κι έλεγε, μοιρολογά και λέει,
– Κίτσο, πού είναι τ’ άρματα, τα έρημα τσαπράζια;1
– Μάνα λωλή, μάνα τρελή, μάνα ξεμυαλισμένη
δεν κλαις τα μαύρα νιάτα μου και την παλικαριά μου,
μόν’ κλαις τα ’ρημα τ’ άρματα, τα έρημα τσαπράζια
μάνα λωλή, μάνα τρελή.

Το πρόσωπο “κλειδί” για την ονοματοδοσία της Κυρά Βγένας ήταν ο κλέφτης Κίτσος και η μητέρα του.  Πρόκειται για τον Κίτσο Πλάκα που κατάγονταν από την Ήπειρο αλλά γεννήθηκε στη Νερομάνα Τριχωνίδος. Η μάνα του ήταν η Βγένη ή Βγένα. Σύμφωνα με ομιλία του Κώστα Δ. Μαραγιάννη που περιέχεται στο βιβλίο “Τα ιστορικά της Ρούμελης” ο Κίτσος Πλάκας έδρασε ως κλέφτης στην ορεινή περιοχή της Τριχωνίδας και του Θέρμου την περίοδο που η Ναύπακτος κατέχονταν από τους Ενετούς δηλαδή από το 1687 έως το 1699. Ως ορμητήριο ο Κίτσος Πλάκας είχε τον Δρυμώνα Θέρμου, όπου και εκεί εστίασε τη δράση του.

Όπως αναφέρει και το τραγούδι  τον χώριζε ένα ποτάμι από τον τόπο καταγωγής του τη Νερομάνα και τη μάνα του την Βγένα, η οποία απεγνωσμένα του ζητούσε να σταματήσει τη δράση του.  Το πιο μεγάλο ποτάμι στην περιοχή είναι ο Εύηνος. Το στοιχείο αυτό και η παρουσία των Ενετών στην Ναύπακτο μας ωθεί στο συμπέρασμα ότι ο Κίτσος Πλάκας πέρναγε το ποτάμι και κινούνταν προς την ορεινή Ναυπακτία όποτε στένευε ο κλοιός για αυτόν.

Ο Κίτσος Πλάκας είχε άδοξο τέλος καθώς σκοτώθηκε σε ενέδρα στο Δρυμώνα από τους Τούρκους, Μάλιστα διασώζεται και τοπωνύμιο “στου κλέφτη Κίτσου που μαρτυρεί αυτό το γεγονός”.

Ο Κίτσος Πλάκας αναδείχθηκε ήρωας στη συνείδηση του λαού. Για αυτό και η λαϊκή παράδοση χάρισε το όνομα της μάνας του της Κυράς Βγένας (το Κυρά μπήκε ως α συνθετικό ως ένδειξη σεβασμού) στην κορυφή αυτή του Παναιτωλικού.

Η δράση του Πλάκα και η ονοματοδοσία της Κυρά Βγένας συνδέεται και μία άλλη ασθενή προφορική παράδοση που μας μετέφερε ο Πρόεδρος του ομώνυμου χωριού Θωμάς Καρατζίνης. Ο παλαιός οικισμός του χωριού εγκαταλήφθηκε την περίοδο της Τουρκοκρατίας και μάλλον μετά τους Ενετοτουρκικούς πολέμους του 1684. Σε αόριστο χρόνο το ομώνυμο χωριό στους πρόποδες του βουνού μεταφέρθηκε στη σημερινή του θέση, όπου έφερε και την ονομασία Αχόμαυρος. Προκύπτει λοιπόν το ερώτημα, αν η δράση του Κίτσου Πλάκα προκάλεσε κάποιο γεγονός στην περιοχή της Ορεινής Τριχωνίδας εκείνη την περίοδο, μιας που ο τόπος καταγωγής του, η  Νερομάνα είναι σε κοντινή απόσταση. Σε αυτό συμβάλλει και η ονοματοδοσία της λαϊκής μνήμης ως “Κυρά Βγένα” στο συγκεκριμένο σημείο.

Κλείνοντας πρέπει να αναφέρουμε ότι το δημοτικό τραγούδι για τον Κίτσο αναφέρεται σε κάποιον άλλο κλέφτη που έδρασε στην περιοχή του Βάλτου ή του Ξηρομέρου στο βιβλίο “Ηπειρώτικα τραγούδια με ιστορία”, του Ηπειρώτη συγγραφέα Παύλου Παπανότη. Όμως οι συγκεκριμένες αναφορές από τον Κώστα Μαραγιάννη αλλά και από τον αγρινιώτη δημοσιογράφο του Μεσοπολέμου Μιλτιάδη Τζάνη, μας ωθούν στο συμπέρασμα ότι το βουνό του Αγρινίου, η “Κυρά Βγένα”, κρύβει όλη αυτή την ιστορία που έχει ρίζες  τρεις αιώνες πριν.

Πηγές:

Ομιλία Κώστα Δ. Μαραγιάννη στα “Τα ιστορικά της Ρούμελης”, 1991.

Ηπειρώτικα τραγούδια με ιστορία”, του Ηπειρώτη συγγραφέα Παύλου Παπανότη

agrinionews.gr

Τελευταία τροποποίηση στις Τρίτη, 27 Οκτωβρίου 2020 10:26

Τελευταία άρθρα

  • Prev
Eικόνα: Μουσείο φωτογραφίας. Εκθεση με τίτλο «Πορτραίτα Ιστορίας, Βούλα Παπαιωάννου-Δημήτρης Χαρισιάδης 1940-1960- Έργα από τα φωτογραφικά αρχεία του Μουσείου Μπενάκη» ...
19 Μαρτίου 2023
Η Σαντορίνη “στέφθηκε” ως το πιο δημοφιλές ελληνικό νησί, με βάση τον αριθμό των διαδικτυακών αναζητήσεων, στην κατάταξη της Holidu με τα 20 πιο δημοφιλή ελληνικά νησιά, με τη Λευκάδα και την Κέρκυρα ...
18 Μαρτίου 2023
Το λαχανόψωμο είναι μια παραδοσιακή πίτα με χόρτα που αντί φύλλου χρησιμοποιούμε ένα χυλό από αλεύρι καλαμποκιού. Τη συναντάμε με μικρές παραλλαγές και διάφορες ονομασίες (πλαστός, μπλατσάρα, ...
17 Μαρτίου 2023
Η λίμνη Τριχωνίδα βρίσκεται στην Αιτωλοακαρνανία, στα ανατολικά της πόλης του Αγρινίου και αποτελεί τη μεγαλύτερη λίμνη στον ελλαδικό χώρο. Η σπάνια φυσική ομορφιά της, ο πληθυσμός των υδρόβιων ...
14 Μαρτίου 2023
Φωτο: Στατήρας του κοινού των Αιτωλών μετά την απόκρουση των Γαλατών. Παριστάνει γυναικεία μορφή που συμβολίζει την Αιτωλία να πατά σε γαλατικές ασπίδες. Του Λίνου Υφαντή. Στην αρχαία Αιτωλία ...
13 Μαρτίου 2023
Του Κώστα Σακαρέλου Στο προσκλητήριο της Εθνεγερσίας του 1821, βροντερό παρών έδωσε και το Κρίκελλο Ευρυτανίας, με δεκάδες απλούς στρατιώτες αλλά και με καπεταναίους, οι οποίοι, πλάι στους ...
11 Μαρτίου 2023
Μόλις 2,5 χιλιόμετρα βόρεια από το Μαραντοχώρι Λευκάδας, περίπου 30 λεπτά περπάτημα, βρίσκεται μέσα σε ένα τοπίο εκπληκτικής φυσικής ομορφιάς ανάμεσα από ελαιόδεντρα, η φυσική λίμνη του νησιού ...
10 Μαρτίου 2023
γράφει ο Κωνσταντίνος Σαμψών Το γύρισμα κινηματογραφικών ταινιών στο Αγρίνιο και την ευρύτερη περιοχή αποτελεί πλέον μια πραγματικότητα και οι παραγωγές αυτές καλούνται να αναδείξουν εκτός των ...
08 Μαρτίου 2023
Η Ευρυτανία αναδείχθηκε ιδιαιτέρως στο ταξιδιωτικό ρεπορτάζ των τελευταίων ετών κι ευτύχησε να αποκτήσει πολλούς καινούριους φίλους –ειδικά ανάμεσα στους λάτρεις του χειμερινού τουρισμού και των ...
07 Μαρτίου 2023
Ένα Ελληνικό Παραδοσιακό Πρωινό, σ΄έναν αυθεντικό τόπο ζωής όπως τα χωριά της Ευρυτανίας, είναι μια ανεπανάληπτη εμπειρία. Βρεθήκαμε στο Λημέρι Ευρυτανίας, καλεσμένοι του83χρονου παππού Ανδρέα και ...
06 Μαρτίου 2023
Όμορφος είναι και ο Πρόδρομος  του Ξηρομέρου. Χωριό σε υψόμετρο 140 μέτρα, βρίσκεται νοτιοδυτικά της λίμνης Οζερός και σε απόσταση 18 χλμ. βορειοανατολικά του Αστακού. Το χωριό είναι ...
05 Μαρτίου 2023
Οδοιπορικό στη μοναξιά. Συνεχίζοντας το οδοιπορικό μας στην Ορεινή Ελλάδα, δημιουργούμε ένα μεγάλο αρχείο προφορικών ιστοριών κυρίως από ηλικιωμένους που ζουν στην ελληνική ύπαιθρο, καταγράφοντας ...
05 Μαρτίου 2023