Η ιστορία μιας φωτογραφίας
Γράφει ο Λίνος Υφαντής
Ο Άγιος Βλάσης καμένος από τους Γερμανούς ή κατά τον μεσοπόλεμο;
Στην σύγχρονη εποχή σώζεται κάτι, όταν ανεβαίνει στο διαδίκτυο. Παλαιότερα όμως η αντίληψη αυτή πέρασε από πολλές εκδοχές.
Η παραπάνω φωτογραφία παρουσιάζει λοιπόν πανοραμικά τον Άγιο Βλάση του Δήμου Παρακαμπυλίων. Φαίνεται να τραβήχτηκε από την βορινή είσοδο του χωριού, στη στροφή που οδηγεί στο σημερινό Γυμνάσιο. Στην αριστερή γωνία της φωτογραφίας υπάρχει ένα κολλάζ με την εκκλησία του χωριού καμένη από τους Γερμανούς κατά την δεύτερη επιδρομή τους τον Αύγουστο του 1944. Κάτω από το κολλάζ υπάρχει ένα χειρόγραφο κείμενο που αναφέρει τα εξής:
Α. Η μαρτυρία της φρίκης και η «κατάρα στους Ούννους»
«Εκεί που άλλοτε αντιλαλούσε το γλικολάδημα των πουλιών, όπου αντηχούσε το γέλιο και η χαρά, στο χωριό που με το μυροβόλο του δροσερό αεράκι χάριζε ζωή και υγεία, τώρα σιωπή βαθιά και ερημιά απλώνεται. Στη νεκρική σιγαλιά της νύχτας μονάχα νυχτοπούλια και γοργόφτερες νυχτερίδες διασχίζουν βιαστικά τον μαύρο πέπλο που σκεπάζει τα χαλάσματα. Η πένθιμη λαλιά της κουκουβάγιας και η λυπητερή φωνή του Γκιώνη που άφοβα έστησαν τώρα το νοικοκυριό τους ανάμεσα στα γκρεμίσματα μοιάζουν σαν μοιρολόι της φύσης για το κατάντημα. Τα απαίσια ουρλιαχτά των σκύλων που του έμειναν οι τελευταίοι πιστοί και αχώριστοι σύντροφοι ανατριχίλα και φρίκη σκορπάνε τριγύρω. Και στα ξημερώματα βλέπεις να καταφθάνουν οι χθεσινοί αφεντάδες του σκελετωμένοι από λύπη και απόγνωση και ως άλλοι Βαβυλώνιοι με τις λύρες τους καθισμένοι στα καπνίζοντα ακόμα ερείπια θρηνούν την ανεπανόρθωτη καταστροφή από την οποία κόποι και μόχθοι ολόκληρων αιώνων μεταβλήθηκαν σε στάχτη και κουρνιαχτό μέσα σε λίγες στιγμές από την σαδιστική μανία της βαρβάρου φυλής. Κατάρα και ανάθεμα στους Ούννους. Πάνος Μάλαινος».
Με πολύ παραστατικό τρόπο ο υπογράφων Πάνος Μάλαινος περιγράφει τα εγκλήματα των Γερμανών Ναζί και το κάψιμο του χωριού από τους κατακτητές. Κατά πάσα πιθανότητα ο Πάνος Μάλαινος ήταν στενός συγγενής (αδελφός ή ξάδερφος) του πεσόντα στην μάχη του Άη Γιάννη, Ευριπίδη Μάλαινου, κατά την πρώτη εισβολή των Γερμανών τον Νοέμβριο του 1943.
Β. Τρεις αναχρονισμοί σε μια φωτογραφία.
Πρώτος αναχρονισμός: Ποιητική μαρτυρία της φρίκης από συγγενή πεσόντα στην πρώτη εισβολή των Γερμανών, κατά την οποία δεν καταστράφηκε όλο το χωριό.
Δεύτερος αναχρονισμός: Η καμένη εκκλησία κολλάζ με φωτογραφία από την δεύτερη εισβολή των Γερμανών.
Τρίτος αναχρονισμός: Όλη η υπόλοιπη φωτογραφία. Παρατηρώντας την κάποιος δεν μπορεί να ξεχωρίσει αν τα σπίτια έχουν καεί (η στέγη τους) ή είναι άθικτα. Επίσης στο σημείο που συμπίπτει με το τωρινό κέντρο του χωριού προκύπτει μια ασάφεια: Μοιάζει με ερείπια; Είναι κατεστραμμένα σπίτια; Ή είναι ο δρόμος-μονοπάτι, που υπήρχε πριν το 1936, όταν έγινε η χάραξη της Εθνικής Οδού Αγρινίου-Καρπενησίου; Το τελευταίο στοιχείο φαίνεται πιο ισχυρό για να συμπεράνουμε ότι η φωτογραφία είναι στις αρχές της δεκαετίας του ’30.
Γ. Το Photoshop της φρίκης
Πλανιόμασταν οικτρά, όσοι πιστεύαμε ότι Photoshop και επεξεργασία φωτογραφίας άρχισε μόνο, όταν εφευρέθηκε ο υπολογιστής και η ψηφιοποίηση. Φούμο, εικαστικές παρεμβάσεις, κάρβουνο και άλλα κόλπα επιστράτευαν οι φωτογράφοι στις παλιές φωτογραφίες σε σημεία που ήταν φθαρμένα. Δείτε στην παραπάνω εικόνα 3-4 σπίτια που ΔΕΝ είναι τρισδιάστατα. Φαίνεται να είναι με μολύβι. Δείτε επίσης τον ουρανό, τα έλατα (το ελατόδασος ήταν πολύ ψηλότερα τότε λόγω της ανθρώπινης δραστηριότητας) και τον λόφο του Άη Γιάννη δεξιά. Ο καλλωπισμός δεν απέκλειε το ανθρώπινο χέρι. Πάνω από όλα όμως ήθελε να καταφέρει αυτό: Είτε να δείξει ότι καταστράφηκε το κέντρο του χωριού, είτε να δείξει την φρικτή αντίθεση με το χωριό του ’30 με τα πανέμορφα αρχοντικά του, επισημαίνοντας την εικόνα της καμένης εκκλησίας και την φρίκη του πολέμου που αποδίδουν τα λόγια του Πάνου Μάλαινου.
Η περιπέτεια αυτού του ντοκουμέντου.
Καταχωνιασμένη στο παλαιό Δημαρχείο του Δήμου Παρακαμπυλίων και του Συλλόγου Αγιοβλασιτών Αθήνας βρίσκονταν η παραπάνω φωτογραφία. Δυστυχώς όμως η κατάντια του Ελληνικού κράτους εν έτει 2010 επέτρεψε να χαθεί η φωτογραφία αυτή. Οι δύο τελευταίες εκδηλώσεις μνήμης αναζωπύρωσαν το ενδιαφέρον. Τελικά ο γράφων ζήτησε και βρήκε την φωτογραφία από τον μοναδικό φωτογράφο που την έσωσε: Τον Επαμεινώνδα Σχίζα, γιο του αείμνηστου φωτογράφου Κώστα Σχίζα, που διατηρεί φωτογραφείο στην Νέα Φιλαδέλφεια στην Αθήνα με την επωνυμία Studio Sxizas Epaminondas. Χωρίς αυτόν θα είχε χαθεί.
Τουλάχιστον τώρα η φωτογραφία θα διασωθεί για πάντα, αφού έγινε ξανά φως… και υπάρχει στο διαδίκτυο. Μένει τώρα η οριστική χρονολόγησή της που δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση…
agrinionews.gr